Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Bas Wiegers. Solist: Kirill Gerstein, piano. Programma Adès en Stravinsky. Mirela Ivičević: Black Moon Lilith; Thomas Adès: pianoconcert; Igor Stravinsky: Petroesjka. Gehoord: 21 november 2025, De Doelen, Rotterdam.

Door Michael Klier

 

Thomas Adès, in 1971 in Londen geboren, is pianist en dirigent, en heeft als componist een duidelijk eigen stijl. Zijn Pianoconcert heeft sinds de première in 2019 veel aandacht gekregen. Hoewel dit niet zijn eerste werk voor piano en orkest is – het Concerto conciso (1997) en In Seven Days (2008) gingen eraan vooraf – is deze compositie toch het eerste volledige pianoconcert. Drie jaar geleden heeft het Concertgebouworkest het werk voor het eerst in Nederland uitgevoerd met als solist eveneens Kirill Gerstein, aan wie het werk is opgedragen.

 

 

Krachtpatser

Gerstein stelt dat er sinds Ravel en Prokofiev geen pianoconcert meer is geweest dat zowel duidelijk modernistisch als gemakkelijk toegankelijk is. Het driedelige werk maakt indruk door zijn strikt klassieke vormen, de heldere harmonieën en zijn organische spanningsopbouw. Het is briljant geïnstrumenteerd en heeft een in de traditie geworteld en sterk dialogiserend karakter. De geraffineerde kleurenpracht en virtuositeit van de pianopartij vraagt om een krachtpatser én een meesterpianist als solist.

 

 

Klassieke vorm

Een paukengebaar luidde het openingsdeel Allegrissimo in, waarna Gerstein onmiddellijk met krachtige akkoordcascaden te werk ging. De op het eerste gezicht hoekige pianopartij is niettemin overtuigend traditiegetrouw geconstrueerd. Het contrasterende lyrische tweede thema was een veel te kort baken van rust in dit verder onstuimig lawaaierige klankvuurwerk. Aan het zinderende einde van dit deel had de piano nog een opvallend onderonsje met de virtuoze xylofoon.

 

 

Zwaarmoedig

Met een ontroerend koraal begon het zwaarmoedige Andante gravemente. De lage blazers werden op hun wenken bediend door zuchtende dissonanten van de piano. Het vraag- en antwoordspel tussen orkest en solist mondde uit in oprecht ontroerende muziek, vooral toen het koraalthema later op het klavier werd herhaald. Gerstein toonde zich als een geweldige pianist, die een klankvolle toon en een krachtvolle techniek met visionaire muzikaliteit verbond. In de korte cadens combineerde Gerstein onnavolgbaar gedifferentieerd zoete melodielijnen met zure akkoorden.

 

 

Perpetuum mobile

In het afsluitende Allegro giojoso maakt Adès royaal gebruik van verschillende indrukwekkende soorten percussie. Schaterlachende blazers ontmoetten inspirerende clustermelodieën van de solist, die even later te koop liep met virtuoze loopjes waarin de accenten om de haverklap onvoorspelbaar snel verschoven. Het geheel had iets weg van een barokke perpetuum mobile. Dirigent Bas Wiegers liet het Rotterdams Philharmonisch Orkest met volle registers brullen als een orgel. Je waande je in de Doelen in een muzikale klucht die uitmondde in een abrupt maar diep zaligmakend einde.

 

 

Enthousiasmerende toegift

Met zijn toegift speelde Gerstein zich dan echt in de harten van zijn toehoorders. Hij koos voor de Berceuse uit de opera The Exterminating Angel die Adès in 2016 schreef. Gerstein was opeens één en al klanktovenaar. Elke noot was raak en vormde een bizar hedendaagse engelenzang die toch vertrouwd en rustgevend aanvoelde. Het meest indrukwekkende was wel dat Gerstein dit pianistische hoogstandje onbeschrijfelijk puur en zonder opsmuk speelde: een ode aan de componist.

 

 

Black Moon Lilith

Het concert begon met het orkestspektakel Black Moon Lilith van de in Split geboren Mirela Ivičević. Dirigent Wiegers had drie jaar geleden al de première van dit werk gedirigeerd. Hij voelde zich er zichtbaar thuis in en wist ook zijn musici ervoor warm te laten lopen. Black Moon Lilith leefde van verrassingen. Harde blazers volgden op zachte strijkers, langdurige herhalingen werden geïnterrumpeerd door slagwerkgeweld. Het mooist was een lieflijk melodieuze gedempte trompetsolo die uitmondde in welluidendheid van het hele orkest.

 

 

Sterren van de hemel

Na de pauze ging met Petroesjka van Igor Stravinsky de klok meer dan honderd jaar terug. De in het programmaboek helaas niet genoemde orkestpianist speelde net als de solofluitiste, fagotten en de basklarinet de sterren van de hemel. Het was genieten geblazen in de Doelen.

Michael Klier

Foto’s: C. Manuelajans, Marco Borggreve

De recensie verschijnt ook op  https://musicwork.shop/blog/

 

Info:

https://www.dedoelen.nl/nl/klassiek-4kf5