Anna Fedorova voltooit haar Rachmaninoff-reis met liefde en grandeur
Het Zondagochtend Concert van AVRO TROS en Het Concertgebouw. Nordwestdeutsche Philharmonie o.l.v. Marzena Diakun, m.m.v. Anna Fedorova. Vierde pianoconcert in g, op. 40 (1926, rev. 1941) van Rachmaninoff en delen uit Mávlast van Smetana. Gehoord: 29/5, Concertgebouw, Amsterdam.
Door Wenneke Savenije
Voordat ze een stuk speelt licht ze de doopceel van de componist om de muziek beter te kunnen begrijpen. Van Rachmaninoff moet ze inmiddels alle biografieën, dagboeken en brieven hebben gelezen, want tijdens het Zondagochtend Concert sloot ze haar complete uitvoering van zijn pianoconcerten af met een grandioze vertolking van het weinig gespeelde Vierde pianoconcert. Warmbloedig, intens muzikaal, technisch smetteloos en vol liefde.
Anna Fedorova (1990, Kiev), tegenwoordig levend in Amsterdam maar geboren in een muzikaal gezin in Oekraïne, begon haar Rachmaninoff-avontuur op 2 september 2013 met het populaire Tweede pianoconcert met de Nordwestdeutsche Philharmonie o.l.v. Martin Panteleev. Tot haar eigen verbazing werd de opname ervan maar liefst 35 miljoen keer (!) bekeken op YouTube, waarmee de bescheiden maar fantastisch spelende Fedorova ineens dé pianohit op internet werd. Op 23 november 2015 volgde het onlangs ook door Yuja Wang en het Rotterdams Philharmonisch gespeelde Derde pianoconcert van Rachmaninoff met de Nordwestdeutsche Philharmonie o.l.v. Gerard Oskamp, waarvan de registratie door ‘slechts’ 3,7 miljoen mensen werd bekeken. Het Eerste pianoconcert volgde op 2 februari 2020 met het Sinfonieorchester van Sank Gallen o.l.v. Modestas Pitrenas. Deze eersteling van de nog jonge Rachmaninoff – hij schreef het pianoconcert toen hij achttien was – valt blijkbaar bij het publiek wat minder in de smaak, want Fedorova trok er 883.000 kijkers mee, al leverde ook deze registratie haar veel lovende en bewonderende woorden op.
En nu speelde ze het Vierde pianoconcert, weer met de Nordwestdeutsche Philharmonie, ditmaal o.l.v. de getalenteerde en gedreven Poolse dirigente Marzena Diakun. En dat draaide uit op een bijzondere belevenis, waarin het bevlogen spel van Fedorova getuigde van een diep doorvoelde ‘zielsverwantschap’ met de geniale maar gecompliceerde componist, die ze als het ware met moederlijke warmte omarmde waardoor hij in en tussen de virtuoze noten helemaal zichzelf kon zijn. Hoewel het eigenlijk een van zijn sterkere pianoconcerten is, werd het stuk bij de première in 1927 lauw ontvangen. Men vond de structuur te vormeloos en ongrijpbaar, er zaten te veel jazzelementen in die niet pasten bij de broeierige romantiek en de donkere pianoklanken die men van Rachmaninoff gewend was en dan zaten er ook nog eens ‘modernismen’ in het stuk, zoals vrije ritmes, ‘zwevende harmonieën’ en dissonanten.
Desondanks luchtte Rachmaninoff juist in dit concert meer dan in de voorafgaande drie pianoconcerten zijn hart. En dat hart was, niet in de laatste plaats door de gevolgen van de Russische revolutie, doordrongen geraakt van bitterheid en tragiek. Rachmaninoff droeg het concert op aan de Russiche componist Nikolaj Medtner, die net als hijzelf in ballingschap leefde. Hij nam zijn Vierde pianoconcert zelf op in 1941 met het Philadelphia Orchestra o.l.v. Egene Ormandy. In 1957 volgde een opname van de legendarische Arturo Benedetti Michelangeli met hetzelfde orkest o.l.v Ettore Gracis. Maar het was vooral Vladimir Ashkenazy die in 1972 met succes een lans brak voor Rachmaninoffs Vierde pianoconcert met het London Symphony Orchestra o.l.v. André Previn, waarna hij het in 1984 nogmaals opnam met Het Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink.
‘Als ik op het podium zit, is het belangrijkste dat ik in de muziek duik’, zegt Fedorova in een interview uit 2021: ‘Ik dompel me onder in de kleuren, de beelden, de verhalen die in de muziek verborgen zitten – het is alsof je naar een andere wereld wordt getransporteerd. En dan deze magie delen met het publiek – dat is wat echt geluk en eindeloze inspiratie geeft!’
En dat is nu precies wat ze met haar indrukwekkende vertolking van Rachmaninoffs Vierde pianoconcert voor elkaar kreeg en deelde met het publiek. Met onnadrukkelijke virtuositeit en volkomen integere muzikaliteit zat ze zo dicht op de huid van de componist, dat zelfs gevoelsmatige hindernissen, cerebrale barrières en norse stekeligheden in de muziek een betoverend aanzien kregen. Fedorova leverde in alle bescheidenheid niet alleen technisch en muzikaal een grote prestatie, ze slaagde er ook in de best ingewikkelde mens Rachmaninoff tot leven te brengen. En dat deed ze op zo’n innemende en liefdevolle manier, dat het publiek zich spontaan gewonnen gaf en zich liet meevoeren in zeeën van klank en emotie.
Het concert werd besloten met twee enerverende delen uit Smetana’s Má vlast, waarin dirigente Diakun het orkest met vaste hand door het betoverende landschap van Tsjechië liet rondreizen, soms heel ingetogen en dan weer explosief, maar altijd onweerstaanbaar.
Wenneke Savenije
Info:
https://www.nporadio4.nl/programmas/het-zondagochtend-concert
https://annafedorova.com/Anna_Fedorova/Home.html
Steun De Nieuwe Muze! Lees ons, volg ons, like ons en neem een abonnement op www.denieuwemuze.nl