Gehoord 18/7, Concertgebouw, Amsterdam

 Door Suus Blanke

 

Tijdens de zomer vindt er (bijna) elke avond een concert plaats in het Concertgebouw te Amsterdam, mede gefinancierd door de VriendenLoterij. Tegenwoordig zijn er een flink aantal cross-over concerten en een wat conservatievere klassieke programmering. Zo wordt bijna elk jaar het 5de Pianoconcert van Beethoven gespeeld. Ook deze zomer, dit keer uitgevoerd door de Franse pianist Bertrand Chamayou (1981), begeleidt door het Orchestre de chambre de Paris o.l.v. Lionel Brinquier.

 

 

 

Ouverture nr. 2 van Emilie Mayer

Dit Franse orkest speelde deze avond louter werk van Duitse componisten. Daarin speelde Ludwig van Beethoven (1770-1827) de hoofdrol. Het orkest begon echter met ‘Ouverture nr. 2 in D’ (1847), geschreven door Emilie Mayer (1812-1883). Beethoven was al 42 jaar en nagenoeg doof toen Emilie werd geboren. Vijftien jaar na zijn overlijden begon Mayer pas (op 30 jarige leeftijd) met serieus componeren. Emilie kreeg vanaf haar vijfde pianoles en studeerde compositie bij Carl Loewe in Stettin (nu Szczecin in Polen). Nadat Mayer in Berlijn ging wonen en aangemoedigd werd door Adolph Bernhard Marx, begon ze aan een muzikale productie. Waarschijnlijk omdat Emilie ongehuwd bleef, heeft dit geleid tot één van de meest omvattende oevres, geschreven door een vrouw. Haar laatste rustplaats is pas na 2018 precies gelokaliseerd op het Dreifältigkeit Friedhof te Berlijn. Vlakbij Felix Mendelssohn en zijn zus Fanny Hensel. Op 13 augustus 2021 werd Mayers graf met een gedenksteen gemarkeerd. Ondanks de tijd waarin Emilie leefde, klinkt haar muziek als uit de Weense Klassieke stroming. Vooral beïnvloed door Beethoven. Maar Mayer kent wel haar eigen lichte schoonheid. Daarom was het een heel goede keuze dit concert met haar Ouverture te beginnen. De opening werd met franse verfijning verklankt door Orchestre de Chambre de Paris.

 

 

Keizersconcert Ludwig van Beethoven

Helaas sloeg de onzekerheid van orkest en dirigent toe bij het Vijfde pianoconcert/ Keizersconcert van Beethoven. Toen pianist Bertrand Chamayou de trappen afdaalde, begroette hij de dirigent met een handdruk en kuste de eerste violiste, voordat hij achter de toetsen ging zitten. Bij de eerste explosie van pianist en orkest in het Allegro, zette het orkest veel te onzeker in en ging Bertrand er stevig vandoor. Jammer, want deze opening, met ook nog eens een solo voor de rechterhand, maakt het concert zo bijzonder. Gelukkig pakte het orkest de speeltrend van de pianist wel op, maar hebben solist en orkest elkaar nooit echt kunnen vinden. Er klonken veel ongelijke afsluitingen en inzetten.

De vleugel was ook al geen gelukkige keuze, want deze mengde niet met de klank van het orkest. Hoewel je dit concert kunt beluisteren als een aaneenrijging van zeer virtuoze etudes, bevat deze compositie voor mij juist het contrast van aardse en hemelse schoonheid. Dit kwam niet tot uiting in de uitvoering in het Concertgebouw en speelde Chamayou de hoge lichte passages als een prachtig klinkend speeldoosje. In het hemelse tweede deel Adagio un poco moto,begeleidde het orkest de pianist als een liefelijk wiegenlied. De kwaliteiten van de pianist kwam in het bijzonder tot uiting toen hij ‘als improviserend’ het orkest naar het derde deel Rondo: Allegro leidde. Dit gold ook voor de toegift dat hij daarna gaf.

 

 

 

Symfonie nr. 4 Ludwig van Beethoven.

Na de pauze revancheerde Orchestre de chambre de Paris zich in Symfonie nr. 4 in Bes, op 60 (1806). Een onterecht weinig gespeelde symfonie, die door Robert Schumann werd betiteld als ‘Een Griekse slanke Maagd tussen twee Noorse Reuzen’ (de 3de en 5de symfonie). Het fijne is dat Beethoven zich totaal niet aan de in zijn tijd geldende compositorische regels hield en begint deze symfonie met een inleidend geheimzinnig Adagio, dat overgaat in een bruisend Allegro Vivace. Een opening die ook vaak in de Baroktijd werd toegepast. Het orkest klonk meteen veel voller en trefzekerder toen ze dit deel inzette. De musici hadden samen een veel mooiere samengesmolten klank en de blazers kwamen ook veel beter voor de dag. Ze zijn elkaar ook niet meer kwijtgeraakt in het lyrische Adagio, Menuetto en de wervelende finale Allegro ma non troppo.

 

 

                  Lionel Brinquier

 

Het enige wat jammer was, was dat de houding van de dirigent erom vroeg te gaan applaudisseren tussen de delen. Het publiek nam zelfs de gelegenheid te gaan praten…… De Franse dirigent Lionel Brinquier (1986) is voor mij totaal onbekend. Toch heeft hij al veel noten op zijn zang. Hij studeerde eerst cello in Parijs, voordat hij op 15-jarige leeftijd de baton ter hand nam. Vijf jaar later (2006) werd hij in Los Angeles benoemd tot assistent van Esa-Pekka Salonen. Daarna volgden vele optredens over de hele wereld. Tijdens Beethoven 4 in het Concertgebouw, en zeker tijdens de toegift met een deel uit de Midzomdernachtsdroom, op muziek gezet door Mendelssohn, werd hoorbaar dat de dirigent echt iets moois uit een orkest (en ook de blazers) kan halen. Waarschijnlijk is Brinquier gevraagd om Lars Vogt (1970-2022) te vervangen. Vogt was de vast benoemde dirigent van het orkest, tot hij nog maar een klein jaar geleden overleed. Het kost nu eenmaal tijd voordat een ensemble over een gebeurtenis als deze heen is en opnieuw tot een eenheid kan worden gesmeed.

 

Gelukkig is in de zomermaanden het kuch-seizoen in de concertzaal nagenoeg voorbij. Maar tijdens dit concert vielen er onnoemelijk veel telefoons op de houten vloer van de zaal. Vanwege de geroemde akoestiek van het Concertgebouw klinkt dit erg hard. De pianist Chamayou speelde na het pianoconcert van Beethoven een deel uit zijn lievelingssonate van collega Joseph Haydn, die klonk alsof hij het ter plekke improviseerde. Net op het moment dat hij zeer zacht de slotnoot wilde inzetten, volgde er weer zo’n klap. Deze verstoorde ernstig een adembenemend einde van de toegift.

 

 

Lief publiek. Laat uw telefoon thuis, lever hem in bij de garderobe, of leg hem onder uw stoel. Dat zal veel onnodig harde knallen tijdens een concert schelen.

 

Suus Blanke.

 

 

Info:

 

Ouverture nr. 2 in D (1847) van Emilie Mayer:

 

https://www.youtube.com/watch?v=IiBjbYWSW3o&t=286s