Classical Encounters 2021

Een concert met Eva Stegeman en Pieter van Loenen (viool), Judith Wijzenbeek (altviool), Charles Watt (cello), Dominic Seldis (contrabas), Kayhan Kalhor (kamancheh) en het Rembrandt Trio bestaande uit Rembrandt Frerichs (piano), Tony Overwater (violone) en Vinsent Planjer (percussie)

Gehoord: livestream dd 15 mei 2021 opgenomen in de Lourdes kerk, Den Haag

Door Paul Janssen

Voor het tweede achtereenvolgende jaar moest het normaal vier dagen durende festival Classical Encounters zich beperken. Waar het vorig jaar een hele dag online een soort samenvatting gaf van het geplande festivalprogramma, kwam men dit jaar met één avondconcert uit de Lourdeskerk in Den Haag dat als livestream gevolgd kon worden en dat de naam van het festival van artistiek leider Eva Stegeman eer aandoet. Sinds 2003 weet zij met het rond Den Haag gesitueerde festival klassiek en minder klassiek met elkaar te verbinden en ontmoetingen tussen musici te organiseren die elkaar op de reguliere podia niet zo snel zouden treffen. Een mooie gedachte die volledig aansluit bij veel ontwikkelingen in de hedendaagse muziek waarin genre-overschrijdend musiceren en componeren eerder een norm dan een uitzondering lijkt te worden.

 

      Iemand die deze genre-overschrijdende gedachte al jaren waarmaakt in zijn eigen werk is (jazz)pianist Rembrandt Frerichs. Vorig jaar zou hij als centrale gast fungeren op het grotendeels in het water gevallen festival en dit jaar is hij de verbindende factor tijdens het Classical Encountersconcert dat in twee delen uiteenvalt. Het eerste deel is aan Frerichs de componist en pianist die samen met Eva Stegeman en muzikale vrienden altvioliste Judith Wijzenbeek, cellist Charles Watt, violist Pieter van Loenen, contrabassist Dominic Seldis en percussionist Vinsent Planjer eigen werk en stukken van Messiaen en Ravel speelt. In het tweede deel zoekt het Rembrandt Trio met Frerichs op de pianoforte, Tony Overwater op violone, de kleinere voorloper van de contrabas, en percussionist Vinsent Planjer de grootste gemene deler tussen jazz en Perzisch klassiek met kamanchehspeler Kayhan Kalhor. De eerste ontmoeting tussen het Rembrandt Trio en de Iraanse bespeler van de Perzische traditioneel zowel getokkelde als gestreken ‘viool’ stamt alweer uit 2013. Sindsdien troffen de musici elkaar vaker en namen ze de cd It’s still autumn op die door Jazznu.nl werd bestempeld als ‘bovenaards mooi’.

 

Dat daar niets teveel mee gezegd was, bewezen de musici in de tweede helft van het Classical Encountersconcert. Misschien dat de verrassing er een beetje af was voor iedereen die de cd kent, maar de wijze waarop het Rembrandt Trio en Kalhor bij hun eigen leest blijven en toch helemaal samen weten te komen, is iedere keer weer betoverend. De keus voor de wat intiemere fortepiano en violone tegenover de kamancheh is daarbij een meesterzet. Al snel waan je je als luisteraar in de Sprookjes van 1001 Nacht, waarbij Kalhor de Oosterse klassieke muziek representeert en het Rembrandt Trio zich als een nieuwsgierige westerling op reis voegt naar de waarden van het bezochte land en af en toe wat ‘Hollands’ commentaar geeft. Het is met recht een prachtige Classical Encounter.

 

Wonderlijk amalgaam

Ook het Pianoconcert dat Frerichs speciaal voor deze gelegenheid schreef dat het eerste gedeelte van het concert afsloot en dat
voortkomt uit het wat mysterieuze beginthema met deels gedempte pianosnaren, is de term Classical Encounter waardig. Net als in de combinatie Rembrandt Trio en Kalhor blijven pianist Frerichs en percussionist Planjer enerzijds en de vijf strijkers anderzijds bij hun eigen leest. En dat is precies de kracht van het werk van Frerichs. En net als in de ook op het programma staande en dit jaar in opdracht van Radio 4 geschreven Sweelinck Variations doet Frerichs geen poging om zelfs opeens klassiek te klinken. Hij blijft in zijn eigen werk als een jazzpianist annex improvisator te werk gaan, terwijl hij voor de klassieke strijkers even mooi klassieke als wrang verrassende harmonieën en passages schrijft.

Zijn grote kracht is dat het nergens klinkt als willekeurig gemengde ingrediënten, maar dat het een wonderlijk amalgaam wordt van verschillende genres die op deze wijze door de blender gehaald daadwerkelijk een zeer aangename nieuwe smaak opleveren. Zo danst het Pianoconcert van Frerichs in het eerste deel heen en weer tussen dromerige, haast impressionistische fragmenten en swingende passages waarin de geïmproviseerde notenkettingen van Frerichs en music hallachtige begeleidingen de toon zetten. Het tweede deel is een intiem lied dat overgaat in een jazzy variatie waarin Dominic Seldis overtuigend de rol van plukkende jazzbassist speelt en een even meeslepend coda waarin het strijkkwintet de voornaamste rol speelt. Het derde deel, Blue pencilled outlines, is wat de titel zegt: een bluesy voorstel voor een huwelijk tussen strijkers, percussie en jazzpiano.

Dat dit balanceren tussen klassiek en jazz voor Frerichs vanzelfsprekend is, bewijst Carrousel, het werk dat hij in 2010 schreef voor zijn eigen trio, maar dat inmiddels in verschillende bewerkingen voor klassieke musici bestaat. Ook de bewerking voor strijktrio en piano waarmee het concert opende is bijzonder de moeite waard. Hoewel het door de improvisaties van Frerichs voor de klassieke musici extra opletten is, klinkt het werk alsof het nooit anders zo geklonken heeft.

 

Dat is natuurlijk ook de verdienste van strijkers als Eva Stegeman, Judith Wijzenbeek en Charles Watt die zich in deze

uitdagende vorm van kamermuziek als een vis in het water voelen. Al moet gezegd dat Frerichs ook als klassiek pianist zijn mannetje staat. Samen met Eva Stegeman maakte hij van Messiaens Louange à l’immortalité de Jésus, het laatste deel uit Quatuor pour le fin du temps, een indringend rust- en hoogtepunt van het eerste deel van dit concert.

Paul Janssen

 

Het concert van Classical Encounters 2021 werd op 19 mei uitgezonden in het Avondconcert van Radio 4 en is op Radio4.nl terug te luisteren. Voor wie er ook graag beeld bij heeft: de livestream is tegen betaling nog steeds te zien via Classicalencounters.nl.