Betoverende Verklärte Nacht o.l.v. Janine Jansen op IKFU
Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht (IKFU) van 27-30 december.
Werken van Dvorak, Mendelssohn en Schönberg door Janine Jansen & friends
Gehoord: 29/12, TivoliVredenburg, Grote Zaal
Maar liefst twee keer moest het jaarlijkse kamermuziekfestival van Janine Jansen in Utrecht last minute worden afgezegd vanwege corona. En nu het eindelijk weer wél door kon gaan, moest er een nieuwe hobbel worden genomen: Janine Jansen werd last minute ziek, dus dat betekende improviseren om haar afwezigheid tijdens de eerste festivaldagen op te vangen. Dat gebeurde deels door haar te laten vervangen door een andere violist en deels ook door delen van het programma om te gooien. Zo werd het Hoorntrio in Es op. 40 van Brahms dat eigenlijk pas vanavond op het Slotconcert zou klinken al op 28 december gespeeld, terwijl Chaussons Concert voor viool, piano en strijkkwartet in D, op. 21, dat voor de openingsavond gepland stond, nu vanavond op het Slotconcert zal klinken. Met Janine Jansen als primarius.
En dat is absoluut een reden om nog gauw een kaartje voor dit laatste concert van IKFU te kopen, want gisteravond bleek Janine Jansen, die weer voldoende was opgeknapt om te kunnen spelen, in topvorm. Op ingetogen wijze nam ze de artistieke leiding in Schönbergs nog in laatromantische stijl gecomponeerde strijksextet Verklärte Nacht (1899), een uiterst sfeervol en visioenachtig, zo niet koortsachtig, meesterwerk over de gecompliceerde situatie waarin twee geliefden zich bevinden: tijdens een nachtelijke boswandeling biecht de vrouw, beschenen door het licht van de volle maan, haar geliefde op dat ze zwanger is van een ander. Genereus besluit de man dit uiteindelijk te accepteren, zodat het duister verdwijnt en de kracht van de liefde overwint.
Schönberg baseerde zijn wonderschone sextet op een gedicht van Richard Dehmel, waarin het verhaal van de geliefden in vijf gedeeltes wordt verteld. De componist volgde in vijf ‘onhoorbaar’ in elkaar overlopende delen de structuur van Dehmels gedicht en wist daarbij meesterlijk de sfeer te treffen van het verstilde bos, de emotionele uitbarsting van de vrouw, gevoelens van angst, schaamte en schuld ten slotte de milde, wijze en liefdevolle reactie van de man. Zijn Verklärte Nacht behoort wat mij betreft tot de allermooiste werken over de liefde die ooit gecomponeerd zijn en zo moet Janine Jansen er ook over denken, want ik heb haar zelden met zoveel puurheid, intensiteit en verfijnde expressie gestalte horen geven aan een kamermuziekwerk. Haar mannelijke collega’s in het sextet – Borus Brovtsyn (2e viool), Timothy Ridout en Amihai Grosz (2 x altviool), Daniel Blendulf en Pablo Ferrández (2 x cello) – volgden haar feilloos in de verheven en kwetsbare sfeer die ze wilde neerzetten, met als resultaat een ontzagwekkende zes stemmige ode aan de liefde die alles overwint.
In Dvoraks Tezetto in C, op. 74 viel vooral de schitterende toonvorming van altviolist Amihai Grosz op, die dit jaar de succesvolle gastprogrammeur is van Jansens festival, waarin kosten noch moeite bespaard zijn om er een feest van te maken. Zo zijn er appeltaartconcerten, kerkmarathons, wandelconcerten, concerten op bijzondere locaties in Utrecht (Verborgen Juwelen) en kinderconcerten, die stuk voor stuk de moeite van het bezoeken waard zijn, zowel wat betreft de uitvoerenden als deprogrammering. Grosz had zich in Dvoraks Terzetto omringd met twee uitstekende violistes, de van origine Aziatische Clara-Jumi Kang en Hanna Chang, die met technisch raffinement en muzikaal elan op zijn schitterende spel reageerden. Het klonk allemaal prachtig, al had hetgeheel wellicht nog iets vrijer en ‘Slavischer’ gekund.
In het bekende Pianotrio nr. 2 in c, op 66 van Mendelssohn ontpopte Sunwook Kim zich aan de vleugel piano als een geraffineerde en gedreven muzikale ‘gangmaker’, die de elegante en kleurrijke taal van Mendelssohn moeiteloos sprak, al ontbrak het hier en daar misschien een beetje aan diepgang en verfijning. De beide strijkers – violist Boris Brovtsyn en cellist Zvi Plesser benaderden hun partijen wat meer ingetogen en sensitief, maar misten af en toe de lichtvoetige virtuositeit en het expressieve elan waarom de muziek van Mendelssohn vraagt. Het klonk allemaal geanimeerd en evenwichtig, maar de fraseringen wilde soms net niet helemaal openbloeien, wat een beetje ten koste ging van Mendelssohns lyrische kwaliteiten. Op het Slotconcert spelen alle genoemde musici in wisselende bezettingen opnieuw, maar vanavond presenteert Janine Jansen in de aanstekelijke Serenade voor strijkers in C, op. 48 van Tsjaikovksi ook vijf door haarzelf en collega’s getrainde ‘New Generation Artists’.
Wenneke Savenije
Info:
