Verliefd op de cello… 

Gehoord: 28 & 29 oktober, Muziekgebouw aan ‘t IJ, Amsterdam

 

Na tien dagen cellofeest zit het leukste muziekfestival van Nederland erop. Het straatbeeld rondom het Muziekgebouw wordt niet meer bepaald door cellisten met cellokisten. Zondag werden de in de hal van het Muziekgebouw opgehangen cello’s van doorzichtig rijstpapier weer naar beneden getakeld, terwijl vermoeide vrijwilligers de laatste sporen van standjes, balies en flyers opruimden. Ineens was het weer leeg en stil in de hal, waar 22.000 betalende en – vanwege de gratis voorstellingen – ook nog een flink aantal niet betalende cellofanaten en muziekliefhebbers elkaar steeds tegenkwamen om wat te drinken, rond te scharrelen bij de standjes en na te praten over de concerten, masterclasses en hun favoriete cellisten.

 

 

Opmerkelijk vaak bleek het publiek ergens hetzelfde over te denken. Zo vonden de meeste bezoekers van de Finale van het Nationaal Cello Concours dat Eerste Prijs-winnaar Stefano Bruno technisch het meest gaaf, rijp, genuanceerd en uitgebalanceerd speelde, terwijl zijn intelligente vertolking van Elgars Celloconcert toch niet zó sterk tot de verbeelding sprak als de ontroerende versie van Derde Prijswinnaar Emma van Schadewijk, die ook de prijs voor de beste vertolking van de opdrachtcompositie van Tsoupaki won. Zij speelde Elgars concert alsof ze ergens van boven visioenen doorkreeg, charismatisch en spiritueel, met veel liefde, passie en gevoel voor klankschoonheid. Juist omdat ze zich zo emotioneel door de muziek liet meeslepen nam ze soms te veel risico’s, bijvoorbeeld door in bepaalde passages heel erg zacht te spelen en daarmee de spanningsboog te verstoren. Maar het publiek genoot intens van haar warme en oprechte uitvoering en gaf haar de Publieksprijs. Isaac Lottman had iets weg van een ongeslepen diamant, ruw, onstuimig en onbesuisd. Maar zijn spel was soms ook heel poëtisch en getuigde van potentie. Het is altijd lastig om te oordelen over een jury-uitslag, omdat de meeste bezoekers van de Finale de voorrondes niet of maar gedeeltelijk hebben gehoord en die tellen ook mee. Maar veel mensen waren het erover eens dat de geboren muzikale ‘story teller’ Emma Schadewijk de onbetwiste ster van de Finale was.

 

 

Voorafgaand aan de Finale plaatste mezzosopraan Maria Warenberg zich als een tweede ster aan de muziekhemel, door in de muziek- en dansvoorstelling Pohádka (genoemd naar het gelijknamige stuk van Janácek) met veel Russisch temperament liederen van Tsjaikofski te zingen, waarbij ze smaakvol en sonoor werd begeleid door het Cello Biënnale Kwintet. Celliste Ella van Poucke en pianist Caspar Vos leverden de ‘dansmuziek’ bij geraffineerde liefdesduetten door Timothy van Poucke, Nina Tonoli en Riho Sakamoto in choreografieën van Remy Wortmeyer. Op hetzelfde moment trad in het Bimhuis alleskunner en artist in residence Jean-Guihen Queyras voor het eerst naar buiten met zijn jazzkwartet, waarmee hij o.a. Wagner en Schubert ‘verjazz-de’ o.l.v. de onweerstaanbare jazzsaxofonist Raphaël Imbert, die op het slotconcert, de altijd kleurrijke en vermakelijke Cello Coupé, in staat bleek een heel ‘cello-orkest’ omver te blazen met zijn muzikale grappen en woeste improvisaties.

 

 

Eerder die dag maakte celliste Julia Hagen indruk met haar pure en gestroomlijnde vertolking van de Eerste cellosuite van Bach, waarna er een spannende familievoorstelling plaatsvond door Metrocelli (vier cellisten van het Metropoolorkest) en het rauw en inventief dansende ISH Dance Collectief. Maar het onovertroffen hoogtepunt van de Cello Biënnale 2022 was het middagconcert door de Russische celliste Anestasia Kobekina en de Oostenrijks-Iraanse cellist Kian Soltani, die allebei een celloconcert van Kabalevski voor rekening namen met het Phion o.l.v. Tianyi Lu. Het nog speelse, lichtvoetige en romantische Eerste celloconcert werd door natuurtalent Kobekina met een prachtige toon en vloeiende fraseringen verklankt, waarna de onvergelijkelijke Soltani zich waagde aan het turbulente zwaarmoedige en complexe Tweede celloconcert. Alle technische problematiek en muzikale naargeestigheid van dit werk ten spijt, wist Soltani de grimmige muziek van Kabalevski zo helder, fijnzinnig en betoverend te vertolken, dat iedereen in zijn ziel geraakt werd en vol ontzag de zaal verliet, om er niet over uitgepraat te raken.

 

 

Minder overtuigend was Giovanni Sollima in het door hem tijdens de lockdown tevoorschijn getoverde barokconcert van Gaetano Ciandelli uit Napels. Ook al heeft Sollima onmiskenbaar artistieke kwaliteiten en vooral enorm veel energie, hij wil zó graag de clown uithangen dat hij in zijn spel een beetje een karikatuur van zichzelf begint te worden, wat tot uiting komt in allerlei rare fratsen en extremiteiten die niet per se in het voordeel van de muziek uitpakken. Na hem speelden violist Alexander Janiczek en cellist Edgar Moreau in geanimeerde dialogen met het orkest van de 18^e eeuw een onevenwichtige versie van Mozarts Sinfonia Concertante voor viool en altviool, waarbij de elegant fraserende Moreau interpretatief met kop en schouder uitstak boven de snerpend stijlloos fraserende Janiczek. Tijdens de bonte stoet van klassieke en ludieke cellostukken op de Cello Coupé,  revancheerde Sollima zich uiteindelijk toch nog als solist door ‘gewoon’ (en niet zo vals!) zijn hart te volgen in Halleluja van Léonhard Cohen, begeleid door tien weemoedig gonzende cellisten en een warmbloedig ronkende contrabas.

 

 

Terugkeren naar de realiteit is na de altijd verrassende, ontwapenende en vermakelijke Cello Biënnale van Maarten Mostert geen sinecure, maar gelukkig steven we nu alweer af op de 10^e editie, die van 31 oktober tot en met 9 november gepland staat in het Muziekgebouw.  Op 10 november 2023 is er al een Sneak Preview. Zo blijft de cello in beweging en geliefd.

 

Wenneke Savenije

 

Geluidslink Soltani thema Kabalevsky II:

https://www.instagram.com/reel/ChZkpTQI5TS/?utm_source=ig_web_copy_link

 

Info:

https://www.cellobiennale.nl/nl