Recensies

Concertgebouworkest Young en vioolster María Dueñas laten frisse wind door het Concertgebouw waaien

by De Nieuwe Muze 29 augustus 2023 1255 Views

Gehoord op 23 augustus 2023 in het Concertgebouw serie Zomerconcerten.

Door Suus Blanke

Toen ik s’avonds laat het Concertgebouw verliet was er niemand meer te zien. Er stonden alleen twee grote witte touringcars met hun deuren wagenwijd open te wachten. Waar waren al die jonge musici uit 22 verschillende landen gebleven? Ze zaten ook niet bij ZomerConcerten Live in de Spiegelzaal. Zelfs alle ouders, familie en vrienden niet. Voor een handvol mensen werd rising star-violiste María Dueñas en dirigent Andrés Orozco-Estrada geïnterviewd door Christiaan van Kuyvenhoven.

De violiste zat in een prachtige jurk met haar witte vioolkist (‘Stradivarius’ hoorde ik fluisteren) zo dicht mogelijk bij zich. Haar voorkomen was net zo verfijnd als haar spel. Dueñas (2002) vertelde dat de viool háár heeft gekozen. Toen ze cadensen ging schrijven voor de grote vioolconcerten, nodigde dat haar uit, ook zelf te gaan componeren.

Dirigent Orozco-Estrada (1977) was een geheel andere persoonlijkheid en droeg zowel het concert als het interview. Nu kunnen jonge mensen zo een sterk en energiek persoon wel gebruiken. Het heeft, mijns inziens, bijgedragen aan het succes van de avond.

Oroczo-Estrada dirigeerde met tomeloze geestdrift. Toen hij, bij aanvang van het concert, nog maar halverwege de beroemde trap was afgedaald, maakte hij al grote gebaren voor een aanmoedigingsapplaus aan zíjn orkest. Nadat de laatste noten van de avond hadden geklonken, dirigeerde hij de leden van Concertgebouworkest Young, nog steeds met zijn baton. Zo konden de jonge musici hun (persoonlijk) applaus in ontvangst nemen.

Orozco-Estrada stelde zich op als een liefdevolle, maar strenge, vader. Tot mijn verrassing, vertelde hij tijdens het interview, dat hijzelf (in Colombia) zónder vader is opgegroeid. Hij heeft grote armoede en ellende gekend. Zodoende kon hij niet verkroppen, dat de jongeren tijdens de twee studieweken bij Concertgebouworkest Young, zich beklaagden dat ze alleen brood en pasta te eten kregen. De dirigent daarentegen was heel blij dat in deze tijd alles mogelijk is. Maar vroeg zich ook af of een leven met grotere barrières misschien tot betere (muzikale) resultaten zou kunnen leiden.

Zelf was ik blij een grote groep jongeren op het podium (én in de zaal) te zien, die hun (vrije) zomerweken hadden besteed aan het spelen in een orkest. Ze hadden elke dag gerepeteerd, van 9.30 uur tot 23.00 uur. Natuurlijk met pauzes en weinig slaap. Terwijl tegelijkertijd hun leeftijdgenoten in zonnige vakantieoorden soms tot daden komen, die hun levens voorgoed tekenen. Deze jongeren hadden, volgens Orozco-Estrada, een positieve levens veranderende ervaring opgedaan. Die hijzelf, als jonge violist in een vergelijkbaar orkest, ooit ook heeft ondervonden.

Het concert sloot af met De Schilderijententoonstelling Van Modest Moessorgski. Een heel dankbaar werk om alle kleuren van schilderijen te leren verklanken, terwijl je speelt in een symfonieorkest. Maurice Ravel, heeft bij zijn bewerking van de originele pianopartij, veel verschillende muziekinstrumenten gebruikt. Tot aan een Celesta en saxofoon toe. En dan blijkt er toch heel veel te leren………. Want de jongeman op de saxofoon speelde werkelijk schitterend. Zo goed, dat het leek of hij de solist van de avond was. Terwijl je spel als musicus toch meer in balans met het orkest zou moeten zijn. Het tegenovergestelde trof diegene die naar het einde toe, de klokken liet klinken. Helaas was het ongenuanceerd en te hard en daarmee overstemde de klokken bijna het orkest. (Op de opname, bijgevoegd bij Info, is de balans beter.) Mijn bewondering ging uit naar de jonge trompettist die de eerste tonen moest inzetten. En dan met al die stress (en onervarenheid) de goede lipspanning te hebben op het juiste moment. Het verliep een beetje onzeker maar goed. Helaas tot één van de laatste noten. Hij baalde er zichtbaar van. Toen de dirigent na afloop een aantal keer de hoge trap op en neer rende, ontvingen zowel híj als de saxofonist een stevige, ferme en welverdiende schouderklop. Misschien waren ze op dit wereldberoemde podium boven zichzelf uitgestegen.

Het orkest had tijdens de twee zomerweken ook een nieuw werk ingestudeerd van de in Groot-Brittannië woonachtige Nederlandse Carlijn Metselaar (1989). De componiste was aanwezig in de zaal om het applaus in ontvangst te nemen. The Muscle that Raises the Wing was een lyrisch tonaal werk dat heel zacht (mooi gespeeld) begon met de pauken en uitbouwde tot één groot totaalakkoord. Daarbij maakte ze gebruik van verschillend instrumentarium, om zoveel mogelijk haar muziek te laten kleuren. Het voordeel van een jong orkest is, dat ze dichter bij nieuwe muziek staan en het met hun enthousiasme vaak heel goed uitvoeren. Dat gebeurde ook bij het werk van Metselaar.

Als laatste vóór de pauze klonk het Vioolconcert nr. 1 van Max Bruch. Een onverwoestbaar bekend werk. Het was adembenemend met welke verfijndheid violiste María Dueñas haar debuut in het Concertgebouw neerzette. Ze speelde lyrisch en met een fantastisch technisch raffinement. Het gekozen concert vond ik echter niet geheel bij haar spel passen. Het mistte wat mij betreft nog wat aan warmte en passie. Terwijl María dat met haar lichaamstaal wilde benadrukken, kwam het niet uit haar instrument. Jammer, want het orkest kon dat laatste, met een diepe strijkersklank, wel laten horen. Als toegift vertolkte Dueñas prachtig, ragfijn, een totaal onbekend werk. Geen wonder. De uit Granada afkomstige violiste speelde Memories of the Alhambra, oorspronkelijk voor gitaar geschreven door haar landgenoot Francisco Tárrega, en maakte daarmee een bijzondere keuze

Het Concertgebouworkest Young speelde tijdens het concert met verschillende aanvoerders. Zo konden ook zij hun ervaring opdoen. De mooie klank van het orkest kwam meteen tot uiting in het eerste werk: Romeo en Julia van Tchaikovski. Best een pittig liefdesdrama voor deze jonge musici. Maar ze wisten de emotie goed aan de zaal over te dragen. Zodoende vergat publiek én dirigent dat de musici op het podium de leeftijd hadden tussen de 14 en 18 jaar! Alle ritmische en tonale ongelijkheden van deze avond, zijn daarmee meteen vergeven. Voor het orkest, dat bestaat sinds 2019, was het hun eerste optreden in het Concertgebouw.

Waarschijnlijk zaten de musici, na afloop, in een café. Met familie, vrienden en een drankje. Er hebben vast tranen gevloeid van spanning, vermoeidheid, blijdschap en emotie. De samenwerking zal na het tweede concert in Berlijn ongetwijfeld hebben geleid tot een roerend afscheid. Maar met hun energieke passie hebben deze jonge mensen een onvergetelijke sterke frisse wind door het Concertgebouw te Amsterdam laten waaien.

Suus Blanke

Foto Concertgebouworkest Young: Milagro Elstak