Drie componistes in het Kasteel van Mailmaison

Soms zie ik een concertaankondiging en weet dan meteen – hier wil ik bij zijn. Zo kwam ik op een zonnige herfstmiddag in oktober naar het Kasteel van Malmaison, vlakbij Parijs om het concert met de muziek van de ‘Parijse vrouwelijke componisten uit de tijd van Joséphine’ (Compositrices Parisiennes au temps de Joséphine) van Lucie de Saint Vincent bij te wonen. Daar leende de muziekzaal van het in Empirestijl gebouwde kasteel van keizerin Joséphine (1763-1814) zich uitstekend voor. De concertenreeks in het huidige museum Château de Malmaison brengt de sfeer terug van de salons die Joséphine en haar dochter Hortense hier hielden. Het is een unieke plek waar de muziek uit het begin van de negentiende eeuw perfect op haar plaats is.

Drie componistes

De pianiste, fortepianiste en componiste Lucie de Saint Vincent woont al twintig jaar in Nederland maar ik heb haar Nederlandse concerten steeds gemist, reden te meer om haar in haar geboorteland te horen. Met dit programma liet Lucie de luisteraars kennis maken met de muziek van Marie Bigot, Hélène de Montgeroult en Hortense de Beauharnais. Geen van deze drie componistes geniet tegenwoordig grote bekendheid, maar in hun tijd was dat wel anders.

Hélène de Nervo de Montgeroult gravin de Charnay (1764-1836) was de eerste vrouw die aan het Parijse Conservatorium les mocht geven. Ze liet naast een eigen pianomethode ook enkele pianosonates en liederen na. In dit fraai programma werd ze vertegenwoordigd met de hartstochtelijke Fantasie in g.  De lyrische en dynamische Pianosonate in Bes op. 1 van Marie Bigot de Morogues (1786-1820) is een mooi voorbeeld van de pianomuziek uit het begin van de negentiende eeuw, met een degelijke klassieke opbouw en een onmiskenbare romantische slag. De luisteraars kregen de kans om ook de selectie uit haar ongepubliceerde Suite d’Études te horen. De virtuoze etudes zijn technisch heel veeleisend en variëren van zeer lieflijk en melodieus tot dramatisch en stormachtig.

De composities van Bigot en De Montgeroult, die Lucie de Saint Vincent in het kasteel speelde, staan ook op haar cd “Des Dentelles à l’Échafaud”. De opname kwam begin dit jaar uit en leverde de pianiste de Diapason d’or van het Franse klassieke muziekblad Diapason.

De minst bekende naam van deze middag was Hortense de Beauharnais (1783-1837), de dochter van Joséphine en koningin van Holland in 1806-1810. Hortense was een begaafde pianiste en componiste met ruim 150 romances op haar naam die in de salons van Parijs, hier in Malmaison en aan het hof in Den Haag klonken. Lucie speelde de kleurrijke en virtuoze Fantasie op Hortense’s populaire lied Partant pour la Syrie/ Vertrek naar Syrië van Pascal Joseph II Taskin (1750-1829), de generatiegenoot van Hélène de Montgeroult. In de tijd van het Tweede Franse Keizerrijk (1852-1870) was deze romance het volkslied van Frankrijk.

Klankkleuren van de Erard

Het repertoire was volledig afgestemd op de piano carré van Erard uit 1806, het instrument dat ook uit de tijd van deze composities kwam. Zijn specifieke klankmogelijkheden, mede mogelijk gemaakt door zijn vier pedalen, gaven de pianiste de kans om het verschil in diepte en volheid van de klank duidelijk te laten horen, met als resultaat dat één en dezelfde piano bij elk stuk toch steeds anders ging klinken. Deze piano carré behoort tot de collectie van La Nouvelle Athènes, het Franse Centre des Pianos Romantiques, dat oude instrumenten weer in de belangstelling brengt en concerten en festivals op historische plaatsen zoals het Kasteel van Mailmaison organiseert.

Concerten in Nederland

Met haar muzikale, expressieve en genuanceerde spel en elegante interpretaties bracht Lucie de Saint Vincent een sfeervolle hommage aan de onterecht vergeten muziek die veel meer aandacht en bekendheid verdient. En het goede nieuws is dat men binnenkort niet zo ver van huis hoeft te reizen om de werken van deze steeds meer aan waardering winnende componistes te kunnen horen. Op 22 november 2025 speelt Lucie de Saint Vincent een muzikaal-literair concert ‘Piano en Literatuur’ in Parnassos Cultuurcentrum te Utrecht, in samenwerking met Alliance Française en de schrijfster Robin Chardon. Naast Bigot en De Montgeroult klinken ook de werken van de andere vrouwelijke componisten waaronder Elisabeth Jaquet de la Guerre, Mel Bonis, Lili Boulanger én de muziek van Lucie de Saint Vincent zelf. Dit programma wordt herhaald op 13 december in Den Haag.

Olga de Kort