Gustav Mahler – Das Lied von der Erde

Het nieuwe volume van ‘Mahler – the Symphonies’ ligt in de schappen! Het project van uitgever Breitkopf & Härtel, waarover we in De Nieuwe Muze eerder uitgebreid berichtten, dendert door met deze gloednieuwe editie van de krachtige en poëtische orkestliederencyclus annex symfonie Das Lied von der Erde, doorwrocht met een diepgewortelde melancholie. En wat een editie is het geworden.​

​Los van de evidente voordelen van een moderne druk, wijken de nieuwe inzichten van editeur Christian Rudolf Riedel inhoudelijk soms significant af van vorige edities, vooral wanneer het om gegevens uit de kopie van de partituur gemaakt door kopiist Johann Forstik gaat. Deze kopie diende als model voor de eerste editie uit 1912. Hierin bracht Mahler in zijn laatste levensjaar nog een aantal correcties aan, die we wél terugvinden in de eerste editie, maar die in latere kritische uitgaven van Universal Edition – al dan niet ten onrechte – vaak weer zijn teruggedraaid.

Helaas weigerde concurrent Universal Edition toegang tot deze bron, maar Riedel wist via een omweg (namelijk met behulp van de eerste editie en met beschrijvingen van Erwin Ratz en Karl Heinz Füssl, die de bron wel konden gebruiken) de details in kwestie toch te bestuderen. Daarbij laat hij in de meest twijfelachtige gevallen de keuze aan de dirigent.

De ‘strijd’ tussen de autografe partituur, de Forstik-kopie en de eerste editie is zodoende weer nieuw leven ingeblazen. Voor een geïnformeerde uitvoering van het werk is het van belang om alle twijfelgevallen goed te bestuderen, en de individuele opmerkingen in het kritisch commentaar geven een uitstekend kader waarbinnen dat mogelijk is.

Ook de toegevoegde tempomarkeringen, die kunnen worden herleid tot een vormanalyse van Anton Webern, ontbreken in deze editie ten opzichte van de kritische uitgave van Universal Edition. Ze zijn, zo betoogt Riedel, immers niet van de hand van Mahler, die stierf voordat hij de mogelijkheid had het werk met orkest te repeteren, en dus speculatief. Een overzicht van de zodoende verwijderde tempo-aanduidingen is overigens wel te vinden in het kritische commentaar.

Later dit jaar verschijnt de negende symfonie bij Breitkopf

Melle Heij

Breitkopf & Härtel
PB 5641
ISMN 979-0-004-21538-8