Recensies

Hilary Hahn is een vioolwonder

by Wenneke Savenije 3 oktober 2022 2658 Views

Werken van Widman, Dvorak en Brahms, Rotterdams Philharmonisch o.l.v. Lahav Shani m.m.v. Hilary Hahn, viool. Gehoord: NTR ZaterdagMatinee, 1 oktober, Grote Zaal, Het Concertgebouw, Amsterdam

Het gaat goed met de NTR ZaterdagMatinee in Het Concertgebouw waar, niet in de laatste plaats dankzij de uitstekende programmering, de zaal als vanouds vol stroomt met ‘echte’ muziekliefhebbers die zich niet bezig willen houden met uiterlijkheden en ‘ons kent ons’. Op 9 september j.l. maakte topvioliste Simone Lamsma er samen met het Radio Filharmonisch Orkest en Karina Canellakis veel indruk met haar ijzersterke en kleurrijke vioolspel tijdens de première van het nieuwe Vioolconcert van Mathilde Wantenaar, dat in opdracht van NTR ZaterdagMatinee voor haar werd geschreven.

Op 8 oktober gaat de spraakmakende Noorse sopraan Lise Davidsen, volgens velen de beste stem van dit moment, Duitsland en Italië verenigen in aria’s van Verdi, Weber en Wagner met het Radio Filharmonisch o.l.v. James Gaffigan. En afgelopen zaterdagmiddag projecteerden het Amerikaanse vioolwonder Hilary Hahn (42) en dirigent Lahav Shani, die het Rotterdams Philharmonisch Orkest weet te inspireren tot almaar betere prestaties, met onweerstaanbaar talent, muzikale oerkracht en speelvreugde gouden klankregens de zaal in met hun spannende, grandioze en genereuze vertolkingen van Widmans Con Brio, Dvoraks Vioolconcert en Brahms’ Eerste symfonie.

In een recensie voor NRC Handelblad schreef ik ruim twintig jaar geleden over Hilary Hahn: ‘Ze is net twintig jaar oud en heeft al een topcarrière achter de rug. De Amerikaanse violiste blijft overdonderen met haar vlekkeloze viooltechniek, haar duizelingwekkende virtuositeit en haar muzikale parmantigheid. ‘At this moment she is the greatest’, zeggen veel grote violisten. Hilary Hahn kan alles, Hilary Hahn speelt alles (ongeëvenaard was haar spectaculaire uitvoering van Franz Schuberts Erlkönig in de `onspeelbare’ bewerking voor soloviool van Max Ernst, op 18 december 1999 in het Amsterdamse Concertgebouw, waarbij ik haar spel omschreef als ‘van een goddelijke orde’), Hilary Hahn schrijft haar eigen toelichtingen, en Hilary Hahn kondigt haar toegiften aan in de taal van het land waar ze optreedt.’ Dat laatste doet ze niet meer, maar nu heeft ze wel een blog en ze post leuke filmpjes op YouTube…

Inmiddels is Hilary Hahn, die helaas weinig in Nederland optreedt, pas 42 jaar jong en nog steeds is er niets veranderd. De violiste verdient een medaille voor haar bewonderenswaardige uithoudingsvermogen en de positieve energie die ze bij alles wat ze op haar Stradivarius speelt, of beter zingt, weet uit te stralen. Er zijn misschien grote violisten die je dieper kunnen raken, maar Hillary Hahn tovert bij ieder optreden een glimlach op je gezicht, ongeacht het repertoire dat ze uitvoert. Tel daar het onverwoestbare dirigeertalent van Lahav Shani bij op en je krijgt wanneer beide topmusici samenwerken het mooiste van het mooiste te horen, want ondanks hun uitzonderlijke talenten opteren zowel Hahn als Shani voor eenvoud en noblesse, spontaniteit en integriteit. Ze stemmen overeen in hun verfijnde ambachtelijkheid en hun grenzeloze passie voor muziek, die ze met het ogenschijnlijke gemak van echte natuurtalenten weten over te brengen alsof het stuk dat ze uitvoeren alleen maar zóó kan en mag klinken.

Lahav Shani opende het concert in de ZaterdagMatinee met een spectaculaire uitvoering van Con Brio (letterlijk: met vuur en passie) van Jörg Widman, een door Beethoven geïnspireerd stuk uit 2008 dat je zou kunnen omschrijven als een moderne orkestetude of een orkestrale kakafonie, waarin herkenning en vervreemding, humor en ironie, virtuoze hoogstandjes en muzikale ‘mozaïeken’ de verrassende toon zetten. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest volgde de glasheldere en geanimeerde aanwijzingen van Shani moeiteloos op en gaf er een briljante wending aan. Daarna betrad Hilary Hahn in een vrolijk glinsterende lange jurk het podium, om met onweerstaanbare allure het Vioolconcert van Dvorak te vertolken, dat ze recent voor Deutsche Grammophon heeft opgenomen met het Radio Symfonieorkest uit Frankfurt o.l.v. Andrés Orocozco- Estrada (samen met het Vioolconcert van Ginastera en Sarasates duizelingwekkende Carmen Fantasie). Gul en grootmoedig, met een even krachtige als lieflijk zingende toon, die alle hoeken van de zaal onmiddellijk in vuur en vlam zette, liet ze Dvoraks weelderige melodieën uit de partituur opborrelen en stromen, alsof ze samen met Shani en het orkest in een elegante boot was gestapt om zich eendrachtig mee te laten voeren over brede rivieren van lang voordat de milieuvervuiling zich begon te manifesteren. Slavische weemoed en verlangen kleurden de partituur, waarin Hahn en Shani als twee gelijkgestemde zielen hun artistieke route uitstippelden met het dienstbaar en respectvol musicerende orkest in hun gevolg. Het resultaat klonk majestueus en hartverwarmend, waarna Hahn solo bij wijze van toegift zo mogelijk nóg meer indruk maakte in twee delen uit de Sonatas & Partitas van Bach, die ze liet opbloeien als exotische kathedralen, met een bijna religieuze ingetogenheid. Tot besluit wisten Shani en het Rotterdams Philharmonisch Orkest diep door te dringen in de enigszins weerbarstige materie van de Eerste symfonie van Brahms, die door de Weense criticus Hanslick werd omschreven als ‘een van de meest individuele en magnifieke werken uit de symfonische literatuur’ en als ‘een werk waarop het land trots kan zijn.’ Hanslick, die wist hoelang Brahms met zijn symfonische eersteling had geworsteld, besloot zijn lofzang op Brahms met de woorden: ‘Het is een fontein van diep plezier en vruchtbare studie.’ Dat alles werd door de begenadigde Shani feilloos aangevoeld en begrepen. Hij inspireerde het orkest om Brahms optimaal te verklanken in warme kleurschakeringen en expansieve fraseringen.

Wenneke Savenije