Lawrence Power laat Schumanns Celloconcert fonkelen op altviool
Lawrence Power laat Schumanns Celloconcert fonkelen op altviool
Nederlands Kamerorkest o.l.v. Gordon Nikolic (viool), m.m.v. Lawrence Power (altviool. Gehoord: 10/2, Grote Zaal, Concertgebouw Amsterdam
Door Wenneke Savenije
In Schumanns ‘Concertstuk voor cello met orkestbegeleiding’ is de cello de gelijke van het orkest. De componist zelf kwam al snel tot de conclusie dat de solopartij niet alleen op de cello goed tot zijn recht komt. Voor de destijds beroemde violist Joseph Joachim maakte hij een bewerking voor viool en orkest, die in 1994 voor Deutsche Grammophon op de plaat werd gezet door violist Gidon Kremer en het Boston Symphony Orchestra o.l.v. Seiji Ozawa. Hoe mooi Kremer ook speelt, echt overtuigend is het toch niet. De viool mist de warmte en diepte die het Celloconcert van Schumann vleugels geven. In 2016 probeerde Kremer het nog een keer live in Boedapest, met het Russian National Orchestra o.l.v. Sladkovsky. Deze opname klinkt gerijpter en dus iets overtuigender dan de eerdere, maar nog steeds blijft het een beetje ‘ielig’ overkomen. Beide opnames zijn te beluisteren op YouTube.
Veel geloofwaardiger klinkt de door altviolist #EttoreCausa voor altviool bewerkte lezing van het Celloconcert, die ook op YouTube te vinden is. Niet alleen omdat Causa een fantastische altviolist is, maar vooral ook omdat de solopartij nu wel die diepe, warme gloed heeft die nodig is om het emotionele concert werkelijk tot de verbeelding te laten spreken. De mooiste opname van Schumanns Celloconcert is voor mij op dit moment de intens zangerige en expressieve interpretatie van topcellist Kian Soltani met het SWR Syphonieorchester o.l.v. Christoph Eschenbach, maar Causa komt met zijn gepassioneerde versie voor altviool dicht in de buurt. Hij speelde zijn eigen arrangement voor altviool en orkest voor het eerst in 2016 op het 43ste International Viola Congress in Cremona. Altvioliste Tabea Zimermann zat in de zaal en was diep onder de indruk. Ook zij besloot Schumanns Celloconcert op altviool te gaan spelen en daarna volgde altviolist Lawrence Power, die het concert deze week in het Concertgebouw uitvoerde met het Nederlands Kamerorkest o.l.v. Gordon Nikolic. Aangezien Ettore Causa zijn altvioolbewerking van Schumanns Celloconcert nooit heeft gepubliceerd, gebruiken zowel Zimermann als Power waarschijnlijk weer ‘eigen’ arrangementen, waarin de gulden middenweg wordt gezocht tussen Schumanns versie voor cello en die voor viool.
Altvioolreus Lawrence Power (1977) plonsde moeiteloos met zijn instrument in de diepste diepten van Schumanns gemoedsbewegingen en speelde voldoende soepel, gloedvol en sonoor om daadwerkelijk gelijkwaardig te zijn aan het bevlogen musicerende Nederlands Kamerorkest. Zijn Schumann sprak recht tot het hart en imponeerde door zijn zangerige fraseringen en fonkelende toon. Alleen in de hoogte bleek de altviool net niet in staat tot die soms bijna ‘gillende’ kwaliteit van weemoed en verlangen die op de cello tot uiting komt. Op de hoogste toppen van Schumanns gezang klonk het altvioolgeluid van Power soms een beetje afgeknepen, en dat leek meer met de mogelijkheden van het instrument dan met de grote muzikale geestdrift van Power te maken te hebben. Zodra de melodie weer daalde kwam Powers magistrale altvioolgeluid opnieuw fonkelend tot bloei en ontstonden er nieuwe dimensies van kleur, klankschoonheid en betekenis, waarbij de geanimeerde dialogen met het Nederlands Kamerorkest o.l.v. Nikolic tegelijkertijd glashelder en bewogen waren.
De Britse Power, die erom bekend staat dat hij ook veel hedendaagse werken speelt, is ook op andere manieren van grote betekenis voor alle altviolisten op deze aarde die gebukt gaan onder een beperkt repertoire. Onverdiend, want de relatief laat geëmancipeerde altviool was niet voor niets het lievelingsinstrument van veel componisten en het instrument is veel meer waard dan de ideale ‘middelaar’ tussen viool en cello te zijn. Gelukkig zijn er een paar sterke altvioolconcerten, met het Altvioolconcert van Bartok eenzaam aan de top, maar er is veel meer repertoire nodig, zodat Power met het oog op de toekomst besloot The Viola Commissioning Circle (VCC) op te richten (http://viola-cc.org.uk) met als missie: ’10 new violaconcertos in 10 years.’ Power: ‘Er zijn veel redenen voor de VCC, maar voor mij is de mogelijkheid om te werken vanuit een werkelijk leeg artistiek canvas dat zich bezighoudt met nieuwe muzikale processen al vanaf het moment dat een stuk nog in de kinderschoenen staat inspirerend en opwindend. Zonder eerdere uitvoeringstraditie of geschiedenis wordt men gedwongen om op de pure bouwstenen van muziek (melodie, ritme en harmonie) op een pure manier te reageren. Het is mijn ervaring met alle componisten waarmee ik heb gewerkt dat ze gedijen bij een echt eerlijke en levendige reactie op hun partituren. Ik koester dat vermogen en het geeft me als altviolist ook zoveel meer vrijheid en vertrouwen als ik terugkeer naar het klassieke repertoire.’ Dat alles was te horen aan zijn gloedvolle uitvoering van Schumann.
Voorafgaand aan Schumann speelde het het Nederlands Kamerorkest, dat strikt genomen zonder dirigent opereert al zet Gordon Nikolic vanaf zijn concertmeester stoel wel de toon, een fraai uitgebalanceerde en kleurrijke bewerking van Anton Webern van de Ricercare uit het Musikalisches Opfer van J.S. Bach, de onbetwiste meester van het contrapunt en de god van de muziek. Door de ingenieuze manier waarop Webern Bachs thema’s en motieven over de verschillende instrumenten van het orkest heeft weten te verdelen, ontstond een verrassend inzicht in de muzikale kosmos van Bach. De verschillende thema’s lichtten op als sterren aan het firmament en dat zonder de straffe leiding van een dirigent. Ook in de uitgebalanceerde uitvoering van Bachs Unvollendete Fuge über drei neue Themen, drittes Thema: B-A-C-H uit ‘Die Kunst der Fuge’ in een arrangement voor orkest van Max Knigge musiceerde het Nederlands Kamerorkest op hoog niveau. Het moment waarop Bach, die naar zijn zoon Carl Philipp Emanuel beweerde overleed terwijl hij aan deze fuga werkte, zijn laatste stokkende noten noteerde klonk als een bloedstollende teloorgang van in feite alles.
Al even genuanceerd, ontroerend en op veel momenten aangrijpend klonk aan het einde van het concert Schuberts Onvoltooide symfonie in twee delen, waarin de muziek zacht en geheimzinnig opwelt vanuit de diepte, landelijke thema’s indringend en onontkoombaar worden doorbroken door onheilspellende noodslot signalen (o.a. door middel van paukengeroffel) en licht en donker hand in hand gaan, totdat de muziek zachtjes ‘oplost’ in zichzelf en eenzaam wegdrijft in het oneindige. Maakte Schubert van zelfs een halve symfonie iets unieks, het Nederlands Kamerorkest maakte er o.l.v. Gordon Nikolic een ‘heel’ meesterwerk van.
Info:
http://www.lawrencepowerviola.com
https://orkest.nl/nl/orkesten/4/nederlands-kamerorkest
Steun De Nieuwe Muze! Volg ons, like ons, lees ons of neem een abonnement!
