Recensies

Nathalie Stutzmann dirigeert Feestconcert Nederlands Philharmonisch Orkest

by Wenneke Savenije 19 december 2023 1159 Views

Concert: Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Nathalie Stutzmann, m.m.v. Daniel Lozakovich (viool) en Thomas Oliemans (bariton). Werken van Verdi, Mendelssohn, Rachmaninoff, Wagner, Mahler en R. Strauss. Gehoord: 16 & 18 december, Concertgebouw, Amsterdam.

Door Wenneke Savenije

Het is al jaren een traditie: het Feestconcert van het Nederlands Philharmonisch Orkest (NedPho), waarmee de feestdagen muzikaal worden ingeluid. Als één orkest in Nederland er alles aan doet om nieuw publiek te winnen voor klassieke muziek, dan is het wel het NedPho, dat repeteert in de Koepel in Amsterdam Oost en daar van alles onderneemt in het kader van educatie, inclusiviteit en buurtparticipatie. Het mooie is dat die inspanningen zich vertalen in vaak uitverkochte zalen, waarbij het publiek daadwerkelijk afwijkt van de veelal vergrijsde bezoekers bij andere concerten. Het NedPho trekt een gemêleerder publiek met ook veel jonge mensen, families en allochtonen. Op concerten van het NedPho is het eigenlijk altijd een beetje feest, door de vrolijke sfeer in de zaal en de steeds boeiendere programmering.

En dan heb ik het niet alleen over de alweer half vertrokken publiekstrekker Lorenzo Viotti, die kon voortbouwen op de oerdegelijke verworvenheden van Hartmut Haenchen en Marc Albrecht, maar vooral ook over de uitstekende solisten die het orkest de laatste jaren weet aan te trekken. Met name op vioolgebied speelt het NedPho een echte voortrekkersrol door geweldenaren als de in Nederland soms nauwelijks bekende Marc Bouchkov (32), Augustin Hadelich (39), Lisa Batiashvili (44) en Daniel Lozakovich (22) te contracteren. De laatste is zonder twijfel de grootste rising star onder de jongste generatie viooltalenten. En dan zijn er nog de operaconcerten, waarop het NedPho zich vaak van zijn beste kant laat beluisteren.

Met een inspirerende vrouw als de Franse dirigente Nathalie Stutzmann op de bok, die in haar vorige leven als beroemde mezzo-sopraan zeker 80 prachtige opnames maakte en sinds 2022 chef-dirigent is van het Atlanta Symphony Orchestra en al in 2021 werd benoemd tot Principal Guest Conductor van het Philadelphia Orchestra, weet je al van tevoren dat het een avond vol liefde, warmte en waarachtigheid gaat worden. Stutzmann, die directielessen volgde bij de Finse legende Jorna Panula en nu minstens zo goed dirigeert als ze voorheen zong en die bovendien ook nog piano, fagot en cello speelt, werd dit jaar bejubeld om haar spectaculaire debuut tijdens het Bayreuth Festival in Wagners Tannhäuser, waar ze door de internationale pers werd omschreven als ‘a revelation’, ‘a wonder’ en ‘the coup of the year.’ Bij het Nedpho zette ze haar uitzonderlijke dirigeerkwaliteiten in om de Ouverture uit Verdi’s La Forza del destino theatraal en met Italiaanse allure door de zaal te laten stromen.

Elegant en fijntjes begeleidde Stutzmann daarna superviooltalent Daniel Lozakovich in twee delen uit Mendelssohns Vioolconcert in e, dat ze al eerder samen hebben uitgevoerd. Daarbij klikte het zo goed tussen de violist en de dirigente, dat Lozakovich na afloop aan zijn ouders appte dat hij zijn ‘muzikale soulsister’ had leren kennen. Jammer genoeg moest Lozakovich, die een paar maanden geleden bij het Nedpho schitterde in het Vioolconcert van Bruch, Mendelssohns vrolijke openingsdeel in het kader van de tijdsbesparing overslaan, zodat er begonnen werd met het etherisch uitgevoerde langzame deel, gevolgd door de virtuoze onstuimigheid en lenteachtige sfeer van de finale. In beide delen was er sprake van een even organische als ontroerende wisselwerking tussen de fijngevoelige violist en het orkest o.l.v. Stutzmann, die Lozakovich alle speelruimte gaf om zich vrij te kunnen uiten terwijl ze hem tegelijkertijd in bescherming nam door de dynamiek te modelleren naar zijn verfijnde spel. Mendelssohn klonk warm, nobel, natuurlijk en briljant. Daarna spon Lozakovich ragfijne melodielijnen in de Vocalise van Rachmaninoff in een bewerking van Wijnand van Klaveren, waarbij hij zijn viool liet zingen zong als een nachtegaal en Stutzmann en het orkest hem teder begeleidden. Wil dit beroemde stuk musici nog wel eens verleiden tot romantische kitscherigheid, bij Lozakovich en Stutzmann deed Rachmaninoffs evergreen eerder denken aan de betoverende lichtval van de volle maan op een bos vol berkenbomen.

In de kleurrijke aaneenschakeling van sfeervolle karakterstukken uit Tsjaikovski’s beroemde Notenkraker-suite nr. 1 las Stutzmann geanimeerd muziekverhaaltjes voor uit een magisch sprookjesboek, waarbij het hele orkest tot leven kwam en het publiek aan haar lippen hing. Vervolgens bewees ze haar expressieve gave om Wagner op een elegante, vindingrijke en lichtvoetige manier tot de verbeelding te laten spreken, zodat de sensuele samenklanken, melodiestromen en harmonische verschuivingen van de Ouverture Tannhäuser niet alleen bedwelmden en verpletterden, maar ook verwonderden en verleidden. Wagner werd uit zijn megalomane toren gehaald om nu eens menselijk en transparant van de toren te blazen.

Daarna daalde de onvermoeibare bariton Thomas Oliemans, die op dit moment Papageno zingt in Die Zauberflöte bij de Nationale Opera en onlangs bij het Concertgebouworkest inviel voor Matthias Goerne in de Sechs Monologe aus Jedermann van Frank Martin, kwiek de rode trappen af om zich vol overgave te storten op liederen uit Mahlers Des Knaben Wunderhorn, waarbij ook hij zich volledig gesteund wist door de technische bekwaamheid en muzikale verbeeldingskracht van Stutzmann, die het orkest voluit liet musiceren zonder de ernstig en robuust zingende Oliemans omver te blazen. Bijna onvermijdelijk volgde er nog een paar bijzondere toegiften: Oliemans veranderde even in Papageno en zong terwijl musici uit het orkest met papieren vogeltjes na ritselden de sterren uit de hemel, waarna hij opnieuw ernstig werd om met Lozakovich een hemelse vertolking te geven van Morgen van Richard Strauss, waarbij het NedPho o.l.v. Stutzmann excelleerde in ijle en sfeervolle orkestklanken.

Wenneke Savenije