Recensies

Nicolas van Poucke speelt Chopin in Concertgebouw

by De Nieuwe Muze 5 maart 2024 1398 Views

Gehoord: zondag 3 maart 2024, Concertgebouw, Amsterdam

Door Peter Schlamilch

Koelbloedig

Eigenlijk gun je pianist Nicolas van Poucke een grotere concertzaal en misschien zelfs een nog grotere (en evenwichtigere) vleugel: met zijn gestaalde aanslag vult hij met het grootste gemak de kleine zaal van het Concertgebouw, die tot de 437^e stoel compleet was uitverkocht. Een volledig Chopin-programma, dat werd geopend met vier van de zeker 59 mazurka’s die Chopin gedurende zijn hele, veel te korte leven, schreef: soms grillige stukken die zozeer van elkaar verschillen dat ze als een geheel eigen genre moeten worden gezien.

Van Poucke speelde ze soeverein, wars van enige opsmuk en zonder de soms overdreven mimiek die collega-pianisten aan de dag leggen om aan te geven hoezeer ze bij de muziek betrokken zijn. En terecht, want het moet soms ook frustrerend voor een pianist zijn om zangers en violisten hun hele lichaam passievol in de strijd te zien gooien, waar de pianist bijna letterlijk aan handen en voeten gebonden is. De meeste pianisten kronkelen dan, soms heel begrijpelijk, met bovenlijf en hoofd, maar Van Poucke houdt zich daar verre van: bijna koelbloedig ontdoet hij Chopins noten van veel traditionele versieringen, vertragingen en versnellingen, alsof hij tot de kern van Chopins noten wil doordringen.

Dat daarbij soms de ‘romantiek’, wat dat dan ook moge zijn, wat in het gedrang komt lijkt Van Poucke niet te deren: hij heeft geen uitgesproken romantische kijk op Chopin, eerder een nuchtere. Geen jonge-meisjesgezwijmel en geen afleidingen ook van de hoofdthema’s: Van Poucke is sterk geconcentreerd op de rechterhand en laat nergens misverstanden bestaan dat daar de melodieën zich voornamelijk bevinden, soms zo zeer dat bas en middenstemmen iets te weinig aandacht krijgen.

Edele toon

Bijna stoïcijns zit Van Poucke achter zijn klavier, en met zijn ongelooflijk virtuositeit speelde hij dit duivels lastige programma vrijwel foutloos, een enorme prestatie op zich. De vier impromptu’s die volgden klonken vlekkeloos, en de snelle loopjes werden nergens oppervlakkig of overbodig, zoals ze bij Liszt nog wel eens uit de hand kunnen lopen: Van Poucke stelde ze volledig en oprecht ten dienste van het werk, waarbij hij zich in zijn dynamiek soms wél iets teveel naar Liszt richtte, zoals het ontbreken van elk spoor van het door Chopin voorgeschreven ‘sotto voce’ in bv. het tweede thema van de Fantaisie-impromptu op. 66, maar ook op andere plekken. Een krachtige, edele toon verscheen waar de meeste pianisten voor mysterieus gefluister kiezen. Die keuze kun je maken, maar het verandert wel iets aan de perceptie van de compositie en de stijlzekerheid van de uitvoering.

In de Ballade op. 23 was Van Poucke op zijn best: de dramatische aarzelingen in het hoofdthema waren perfect getimed en gevuld met een klagend, spanningsvol verlangen dat je niet vaak hoort. Het tweede thema, ook hier door de componist van een ‘sotto voce’ voorzien, werd hier wél werkelijk fluisterzacht en oorstrelend voorgedragen, feeëriek en poëtisch, en waar de voorafgaande impromptu’s soms nog wat bestudeerd en nét te weinig spontaan en ‘geïmproviseerd’ klonken, werd hier geademd en gezongen.

Afgesloten werd met de razend moeilijke derde sonate op. 58, voor pianisten een enorme berg die Van Poucke moeiteloos overwon. Weer wars van opsmuk, met een bijna Beethoven-achtige aanslag zette hij het eerste deel vuurvast neer, met – alweer – het tweede thema nét iets te weinig ademend en sprookjesachtig, wat echter helemaal goed werd gemaakt in het 3^e deel, dat romantisch en dichterlijk klonk. Het slotdeel was weer soeverein, krachtig en evenwichtig. De korte toegift, de Etude op. 25 nr. 1, was het gaafst: balans, dynamiek, sfeer en stijlgevoel… alles viel op zijn plek en vormde een waardige bekroning van dit Chopin-recital.

Peter Schlamilch