Shaer Trio geeft verrassend goed concert in de Waalse Kerk
Gehoord: 2/9 2023, pianotrio’s van Henkemans, Beethoven en Schubert, Waalse Kerk, Amsterdam
Door Wenneke Savenije
In de Waalse Kerk in Amsterdam gebeuren bijzondere dingen. In de Bösendorfer Series spelen geweldige pianisten, waaronder Severin von Eckardstein en Frank Braley, in de serie Couleure Vocale treden topkoren uit Amsterdam e.o. op en daar tussendoor vinden er nog diverse bijzondere concerten plaats, zoals afgelopen zaterdag het concert door het recent opgerichte Shaer Trio, dat nu al van grote klasse bleek. Pianist van het trio is de Israëlische pianist Ishay Shaer, die al vaak optrad in het Februari Festival in Den Haag en samenwerkte met o.a. Simone Lamsma, Liza Ferschtman en Quirine Viersen. In een interview in De Nieuwe Muze van februari 2022 vertelde Shaer hoe zijn focus, nadat hij pas op zijn 21e aan een serieuze pianostudie begon, gaandeweg veranderde van keiharde discipline naar een muzikale ontdekkingsreis, waarin alles draait om metaforen en de verbeelding. Integriteit noemde hij daarbij als een van de belangrijkste kwaliteiten van goed musiceren, maar wat is eerlijkheid in de muziek nu eigenlijk precies?
Shaer: ‘Ten eerste is er eerlijkheid in het werkproces. In de partituur kijken, uitvinden wat erin staat. Dat kan niet worden overgeslagen. Je moet de richting van de muziek bestuderen, de stijl, de spanningsbogen en de oplossingen daarvan. De vorm, harmonie, al die ‘objectieve’ parameters van de muziek, daar moet je zoveel mogelijk helderheid over zien te krijgen. En dan is er de eerlijkheid in hoe je het verhaal van de muziek wil vertellen, zoals een acteur. Acteurs kunnen nep zijn of oprecht. Er is ook een psychologisch aspect. Het gaat erom dat je naar binnen kijkt, dat je onderzoekt hoe je je verhoudt tot de noten. Want je kunt de ideeën van de componist over zijn of haar eigen muziek wel lezen, en dat helpt vaak, maar soms kun je ook een heel ander idee over die noten hebben. En daar gaat het om: hoe kan ik mezelf verhouden tot de muziek? Als ik die noten niet aanvoel kan ik niet communiceren. Ik spreek nu hypothetisch: als de componist in een andere tijd leefde die ik me niet kan voorstellen, dan moet ik me dat toch proberen voor te stellen, of het relateren aan mijn eigen leven, aan mijn eigen ervaringen. Muziek maken is uiteindelijk terug te voeren op volledig mens durven zijn en dat kan zich op veel verschillende manieren uiten in één en hetzelfde werk.’
Leidt deze benadering bij Shaer tot indrukwekkende resultaten, ook de andere leden van het Shaer Trio leken voor alles uit te zijn op muzikale integriteit en waarachtigheid. Violist Jeroen Dupont stelt de hoogste eisen aan zichzelf als musicus, maar laat zich niet regeren door de commercie of andermans dogma’s. Of hij nu Ysaÿe of Henkemans speelt, hij speelt de noten uit volle overtuiging en is daarbij steeds op zoek naar een eigen geluid. Cellist Emanuele Silvestri, die cello doceert aan het Conservatorium van Amsterdam, lijkt met de cello in zijn handen geboren te zijn, zo gemakkelijk en vloeiend bespeelt hij zijn instrument. Op de cello kan hij alleen maar zichzelf zijn en daarmee komt alles wat hij uitdrukt geloofwaardig over.
Het Shaer Trio begon met een imponerende uitvoering van het Pianotrio (1935) van Hans Henkemans, de Nederlandse componist en pianist voor wiens intrigerende muziek Dupont al eerder een lans brak door zijn Vioolconcert na 51 jaar weer onder de aandacht te brengen. Henkemans was behalve musicus ook psychiater en dat was te horen aan de intense emoties die de revue passeren in zijn zwaarmoedige Pianotrio. Als pianist was Henkemans vooral bekend om zijn lichtvoetige Mozart-vertolkingen, waarin hij als het ware de zon door de noten liet schijnen. Maar in zijn Pianotrio daalde Henkemans af naar de diepste krochten van de menselijke geest, alsof hij een muzikale queeste ondernam om de verhalen van zijn cliënten te duiden en omarmen in de muzikale termen. Het Pianotrio is allesbehalve een vrolijk verhaal, maar de dynamische muziek kent wel ontwapenende momenten van spirituele verstilling en berusting. Shaer gaf met zijn uitzonderlijk mooi toucher aan alle frases een fluwelen gloed en creëerde daarmee een soort roodpluchen basis waarop Dupont en Silvestri in enerverende samenspraak hun persoonlijke verhalen expressief uitdiepten.
Met Beethovens Pianosonate nr. 26 in Es op. 81 a ‘Les Adieux’, in een intelligente en respectvolle bewerking voor pianotrio van Shaer, keerde het Pianotrio zich weer naar wat meer naar het wereldse licht, al is ook deze muziek van Beethoven behalve een geslaagd afscheid voor zijn mecenas aartshertog Rudolph, die in 1809 met zijn keizerlijke familie op de vlucht sloeg voor het Franse leger, ook een doorleefde bespiegeling op de menselijke emoties die opborrelen bij afscheid (eerste deel), afwezigheid (tweede deel) en terugkeer (laatste deel). Het bijzondere aan de uitvoering was de gentleman-achtige ruimdenkendheid waarmee de leden van het Shaer Pianotrio elkaar de ruimte gunnen om uitdrukking te geven aan hun allerindividueelste emotie, zonder daarbij de dynamiek van het samenspel, de samenklank en de balans in gevaar te brengen. Zo slaagde het Shaer Trio er ook bij Schuberts Pianotrio in Bes op. 99 nr. 1 in zowel de overkoepelende samenhang als het individuele lijnenspel van Schuberts intieme en kwetsbare muziek genuanceerd, gedetailleerd en met Weense charme over het voetlicht te brengen. Talent en inzicht gaven de muziek vleugels.
Wenneke Savenije
Info:
https://dewaalsekerk.nl/home/muziek/
