Spiegel im Spiegel – Nederlands Kamerkoor & Amsterdam Sinfonietta
De rookwolk die afgelopen zondagmiddag in de concertzaal van Amare hing, leidde tot lichte ongerustheid bij sommige bezoekers voor aanvang van het door Amsterdam Sinfonietta en het Nederlands Kamerkoor gepresenteerde programma ‘Spiegel im Spiegel’. Inmiddels zijn de meeste concertgangers dit soort lichte ensceneringen wel gewend. Effectiever was de belichting. Vlak voor aanvang doofde het zaallicht en uiterst links op het podium werden cellist Tim Pozner en pianiste Hülya Keser in de schijnwerper gezet. Zo kon alle aandacht zich richten op de nieuwetijds titelcompositie van dit programma – Arvo Pärts Spiegel im Spiegel. Je moet jezelf inderdaad even buiten de alledaagse roes begeven want Pärt beweegt op de rand van het niets, nergens en nimmermeer. Alles moet uit en opzij – pas dan vallen oneerbiedige (majeur) associaties met Beethovens Mondscheinsonate weg en hoor je hoe Pärt zich op het minimale concentreert.
Toen een nieuwe schijnwerper het publiek na afloop van deze muzikale reiniging wekte voor de intonatie van twee psalmmelodieën uit Thomas Tallis’ Nine Tunes for Archbishop Parker’s Psalter door leden van het Nederlands Kamerkoor, beleefden we die muziek ook figuurlijk in een nieuw licht. Hetzelfde gold voor de zonwarme vertolking van Ralph Vaughan Williams’ Fantasia on a theme by Thomas Tallis door Amsterdam Sinfonietta. De allerminst minimalistische, gulle, laatromantische harmonieën omhelsden de luisteraar diep en lang. Er werd ook prachtig gespeeld – alles wat je zou kunnen zeggen voor de klank die Candida Thompson over de jaren in dit ensemble heeft weten te leggen, openbaarde zich hier ten positieve.
Met Veljo Tormis’ Curse upon Iron voor koor, solisten, bas en sjamanendrum bracht het Nederlands Kamerkoor weer een 20e eeuwse Baltische klank terug. Dirigente Martina Batic zekerde een ritmisch scherp omlijnde, quasi rituele vertolking van deze zetting van teksten uit het volksepos Kalevala. Zijzelf en Candida Thompson bespeelden daarbij de sjamanendrum. Minieme intonatie-verschillen tussen de zangers links op het podium en de zangers en beide solisten rechts, deden vermoeden dat het om de een of andere reden lastig was om onderling voldoende contact te houden. Iets dat overigens geen storende vorm aannam. De concertzaal was nu eenmaal aanzienlijk gevuld. Soms levert dat akoestische verschillen in hoorbaarheid op ten opzichte van een lege zaal waar een koor zich pas tijdens het concert mee geconfronteerd ziet.
Na de pauze volgden nog twee 21e eeuwse Baltische composities. Ogenschijnlijk in een vergelijkbaar postmodern jasje gegoten, bleken deze werken niet van dezelfde intensiteit. Met name Plainscapes voor viool, cello en koor van Peteris Vasks kwam ondanks mooi solowerk van Thompson en Pozner wat gemakkelijk en voorspelbaar over, maar ook het veel originelere Concerto per voci e strumenti van Lepo Sumera leek niet dezelfde urgentie te hebben, die in het nauw gedreven wegbereiders destijds in hun isolement wel bereikten – door middel van afgemeten proporties (Pärt) of messcherp contrast (Tormis). En dus begon de concentratie in de zaal en op het podium toch een beetje weg te zakken. Ook Amsterdam Sinfonietta reageerde in Sumera net iets te uitgelaten, zodat het Nederlands Kamerkoor nu en dan wat overstemd werd. Het publiek bleef welwillend, aandachtig en enthousiast, de uitvoerenden waren excellent, maar ‘context is everything’ en ‘less is more’. Toen zangers van het Nederlands Kamerkoor tussendoor nog enkele psalmmelodieën van Tallis zongen en Candida Thompson tot slot Pärts Spiegel im Spiegel speelde was de spreekwoordelijke temperatuur niet dezelfde als bij aanvang. Mogelijk verloor het programma focus door invoeging van een pauze, door de toevoeging van de compositie van Vasks en misschien ook wel doordat een extravert werk als dat van Sumera nu eenmaal een finale plaats verdient? Maar wie weet werkt het in een andere entourage beter. Vanavond is dit programma in elk geval nog te horen in Muziekgebouw Amsterdam en overmorgen in de Grote Kerk in Veere. Allicht levert dat nog luisterrijke perspectieven op.
Elger Niels
(foto: Facebookpagina Nederlands Kamerkoor)
