Terugblik op de Cello Biënnale 2020
Gehoord: 23-30 oktober, online vanuit Muziekgebouw, Amsterdam
En weer kreeg cellist Maarten Mostert het voor elkaar om van de achtste editie van ‘zijn’ Cello Biënnale een succes te maken. Last minute moest de vanwege corona al drastisch uitgedunde eerste variant op het originele festival vervangen worden door een online editie zonder publiek, die Mostert en zijn rechterhand Johan Dorrestein in nog geen tien dagen in elkaar in elkaar wisten te zetten. Met als resultaat een toch nog origineel en gevarieerd programma, zij het met veel minder buitenlandse cellisten dan normaal. Dat bleek geen ramp, omdat er ook aardig wat cellotalent in Nederland rondloopt. Maar hectisch was het wel, dus de stem van immer optimistische Mostert bleef het hele festival een beetje schor, zo bleek tijdens diverse tussentijdse interviews die werden georganiseerd door Radio 4.
Gelukkig kon het Nationaal Cello Concours – van meet af aan een van de speerpunten van de Cello Biënnale – doorgaan, zodat de deelnemende studenten uit binnen- en buitenland (mits studerend in Nederland!) niet voor niets al anderhalf jaar bezig waren geweest om het behoorlijk lastige repertoire voor deze editie in te studeren. Concoursen voor jonge talenten zijn letterlijk van levensbelang, want alleen daarmee kunnen ze zichzelf in de kijker spelen. En dat al helemaal nu de wereld steeds meer wordt bepaald door beelden van ‘events’, die via je computerscherm op je af worden gevuurd. In mijn ogen een (a)sociaal drama, zeker waar het muziekregistraties betreft, die doen denken aan concerten in blik. Maar als altijd wist de Cello Biënnale ook van het onlinefestival een feest te maken, zodat zelfs ik er plezier in kreeg en al veel van de streamings beluisterde. Naar het schijnt hebben er de afgelopen dagen meer dan 57.000 mensen online gekeken en dat is onder omstandigheden een succes, temeer daar het festival grotendeels beschikbaar blijft op de website van de Cello Biënnale.
Toch had ik het met name in de voorrondes zwaar te doen met de kandidaten van het Nationaal Cello Concours, die in een angstaanjagend lege zaal plaats moesten nemen om zonder de steun en aanmoediging van het publiek ‘examen’ te doen voor de jury en de kijkers thuis, die mee konden stemmen voor de Publieksprijs. Ook al werd er vriendelijk en bemoedigend geknikt door de anderhalve meter van elkaar opgestelde juryleden, de sfeer kreeg toch iets van een kil en genadeloos examen op het conservatorium. Het leek erop dat de vrouwelijke deelnemers hier net wat meer last van hadden dan de mannelijke, want tot de finale drongen uitsluitend mannelijke kandidaten door en dat leek een terechte keus, al had ik van met name Catherine Nunes nog wel wat meer willen horen. In de finale speelde de poëtische Pedro Silva vermoedelijk door zenuwen veel minder dan in de voorrondes, met als gevolg dat hij de Vierde Prijs kreeg. De Derde Prijs en de Start in Splendor-prijs ging naar de muzikaal, evenwichtig en uitgebalanceerd musicerende Tom Feltgen, die in 2018 al eens de Aanmoedigingsprijs won. Melle de Vries, die een muzikale ‘drive’ vertoonde die sterker werd naarmate de partituur spannender werd, won de Tweede Prijs. De eerste Prijs ging naar Benjamin Kruithof, zonder twijfel de meest getalenteerde en expressieve cellist onder de finalisten, die opviel door zijn volstrekt ‘authentieke’ muzikaliteit, zijn mooi gepolijste en genuanceerde fraseringen, zijn natuurlijkheid en zijn prachtige toonvorming. Hij won ook de Publieksprijs en de Prijs voor de beste vertolking van het opdrachtwerk van Martijn Padding. In hoeverre hiermee voor alle deelnemers aan het Cello Concours nu ook de toekomst bezegeld is, valt niet te voorspellen. Lidy Blijdorp, nu een van de ontwapenende cellosterren van het online festival, kwam in 2006 niet verder dan de Aanmoedigingsprijs, waarna ze in 2010 nog de Prijs voor de Beste vertolking van de Opdrachtcompositie won. Ook toptalent Ella van Poucke, die helaas moest afzeggen wegens ziekte, kwam in 2010 niet verder dan de Aanmoedigingsprijs. Het zegt dus allemaal nog niet zoveel, maar van met name Benjamin Kruithof, Tom Feltgen en Melle de Vries zullen we zeker nog vaker horen.
Hoogtepunten van de Cello Biënnale online waren wat mij betreft de inspirerende
optredens van de kamenchehspeler Kahyan Kalhor en topcellist Kian Soltani in een Iraans programma met
Amsterdam Sinfonietta, waarbij o.a. het opwindende, speciaal voor dit duo geschreven Dubbelconcert van Rembrandt Frerichs in wereldpremière ging; het verfijnde en verrassend ‘orkestrale’ samenspel van de Cellisten van het Concertgebouworkest in bewerkingen van o.a. Wagner, Mahler en Verdi (The Cello Takes over! bleek dus waargemaakt te kunnen worden, niet in de laatste plaats door het raffinement van de transcripties…) en de aanstekelijke optredens van Lidy Blijdorp, die niet alleen samen met o.a. Vera Beths en het Ragazze Quartet eer betoonde aan de overleden ‘vader’ van bijna alle Nederlandse cellisten Anner Bijlsma, maar die ook muzikaal vuurwerk leverde tijdens de opening in een solowerk van Calliope Tsoupaki en in de Show van festivalcomponist Martijn Padding in een swingend werk van diens leerling Alexandre Kordzaia. Aan die show leverde ook de ‘koningin van de Nederlandse cellomuziek’ Doris Hochscheid een spannende bijdrage met een werk van Padding zelf, nadat ze eerder al een theatrale lans had gebroken voor het eerst wereldwijd bejubelde en later pijnlijk zwart gemaakte cellofenomeen Jacqueline du Prè, die trouwde met Daniel Barenboim en door multiple sclerose al heel jong moest stoppen met spelen. Quirine Viersen vertolkte met een aangrijpende passie en intensiteit de Cellosonate van Chopin en de fascinerende Russisch-Nederlandse celliste Maya Fridman verraste met haar programma Rituelen en leverde een waardevolle bijdrage aan het boeiende programma Score Collective met o.a. Ed Spanjaard en Rosanne van Sandwijk. De wereldmuziekconcerten van
o.a. het Yassir Bousalem Trio en het duo Kalhor-Soltani met het Rembrandt Frerichs Trio vormden een welkome aanvulling op klassiek en modern en zo kan ik doorgaan, maar helaas heb ik nog niet alles bekeken. Dat ga ik zeker alsnog doen op
Wenneke Savenije
Steun De Nieuwe Muze! Volg ons, like ons, lees ons of neem een abonnement!
