The Armenian Soul

Concertrecensie Paul Janssen

Benefietconcert door:

Ruzanna Nahapetjan (sopraan), Irina Parfenova (piano), Suzanne Arends, fluit

Gehoord: 11 december 2020, De Kapel, Hilversum

Een tip voor programmeurs

Het komt nog voor, godzijdank: een concert dat in alle opzichten verrast en dat na blijft gonzen in hoofd en hart. Zelfs nu het concertleven nagenoeg stil ligt en vele kleinere concertpodia er voorlopig helemaal de brui aan hebben gegeven. Juist in deze periode is zo’n concert extra welkom. En dat terwijl de ruimte zelf alles behalve veelbelovend was. De Kapel in Hilversum, ook nog in gebruik als gebedshuis, heeft niets van een sfeervolle concertzaal. Een zakelijk verlichte rechthoekige ruimte en een akoestiek die zich op zijn zachtst gezegd laat omschrijven als lastig en behoorlijk aanwezig. Wat voor deze zaal pleit is dat deze om niet ter beschikking was gesteld aan de musici. Nu ging het ook om een benefietconcert dat niet alleen het lot van de Armeense bevolking en de pijn van de Armeniërs waar ter wereld dan ook onder de aandacht wilde brengen naar aanleiding van het slepende conflict rond Nagorno-Karabach, maar dat ook de gehele opbrengst van de vrijwillige bijdrage van de bezoekers bestemde voor de Society voor Orphaned Armenian Relief, een stichting die wereldwijd verweesde en gehandicapte Armeniërs, in het bijzonder kinderen, met raad en daad terzijde staat om zo de Armeense zaak te steunen en bij te dragen aan het behoud van de Armeense cultuur.

Armeense liederen

Een mooi gebaar van De Kapel, vooral omdat ook dit concert het volgens de regels moest doen met slechts dertig als stippen in de ruimte verspreide bezoekers. Deze bezoekers waren getuige van twee verrassingen die absoluut een veel breder publiek verdienen. De eerste verrassing is het repertoire dat bestond uit een vogelvlucht door een eeuw Armeense liederen. Het zijn liederen doorspekt met invloeden van de Armeense volksmuziek. Of het nu gaat om die prachtige liederen van Komitas (1869-1935), groot verzamelaar van volksliederen en grondlegger van de hedendaagse Armeense kunstmuziek, of de meer hedendaagse klanken van Tigran Mansurian (1939), steeds is daar die Armeense ziel, de melancholie, de subtiele stembuigingen, de klaagzang, de troost en de hoop. Waar Komitas heel dicht bij de folklore blijft en de aangrijpende melodieën zoals Krunk en Le le Yaman inkleurt met bescheiden pianoaccenten, contrasteert Mansurian in de Canti Paralleli herkenbare melodielijnen met een soms zeer dwarse en weerbarstige pianopartij. De werken van Romanos Melikian (1883-1935), Arno Babadjanian (1921-1983) en de meer Russisch georiënteerde liederen van de als Spendiaryan geboren Alexander Spendiarov (1871-1928) zitten tussen deze twee uitersten in, maar laten ook niet na pure emotie over te brengen.

Ruzanna Nahapetjan

Dat laatste had ook alles te maken met de tweede verrassing: sopraan Ruzanna Nahapetjan. Zij woont al jaren in Nederland en sommige muziekliefhebbers zullen haar kennen van het oratoriumcircuit waarin ze het tot een paar jaar geleden zelfs regelmatig tot de nationale televisie schopte. Nadat het enige tijd wat stiller was, kwam ze vorig jaar met de solo-cd Non but you (te bestellen via de website: www.nahapetjan.com). Ook op haar eigen YouTubekanaal is haar stem te bewonderen (www.youtube.com/channel/UCt2OTYucG-b6zY6geXnTJhw).

Ondanks deze eventuele voorkennis, was de verrassing groot. Want bij Ruzanna Nahapetjan live komen er extra krachten los die haar stem als een laserstraal de menselijke ziel binnen dragen. Waar pianiste Irina Pafernova in de Canti Paralellivan Mansurian blijkbaar nog wat moeite had met het op juiste waarde schatten van de akoestiek, was alles bij Nahapetjan meteen zoals het zijn moest. Elke nuance, elke stembuiging had betekenis en of ze nu fluisterzacht of op volle kracht zingt, de warmte en zuiverheid van haar stem blijven intact, terwijl de emotie de onwrikbare basis blijft die elke noot draagt. De Armeense melancholie, het verdriet, maar ook de humor en de lichtvoetige levensvreugde, alles zit er op het hoogste niveau op. En als dan pianiste en vocaliste werkelijk samenvallen zoals in de mooie, soms haast aforistische Emerald Songs van Melikian of de afsluitende onaards wonderschone Vocalise (met een beknopte doch trefzekere bijdrage van fluitiste Suzanne Arends) van Babadjanian, bedoeld als een in memoriam voor de slachtoffers van de Armeense genocide, slaat de verwondering over de kwaliteit van het repertoire en van deze sopraan om in pure vreugde.

Internationale grootheid

En in pure verbazing: want waarom is dit repertoire niet veel algemener bekend? En waarom staat Ruzanna Nahapetjan (nog) niet op de Nederlandse liedpodia die die bij haar kwaliteiten passen? Zij heeft alle voorwaarden voor een internationale grootheid op haar stembanden zitten, en dat gewoon in Nederland. Laat dit relaas van een mooie dubbele verrassing in concertluwe coronatijd daarom ook en vooral een nadrukkelijke tip zijn voor de programmeurs in ons land.

Paul Janssen

foto: Inta Nahapetjan/2018 basiaconfuoco.com