Violiste Julia Philippens bewonderenswaardig in nieuw jazzvioolconcert van Thomas Beijer
Gehoord: Tivoli Vredenburg, 3 juni 2022
Door Willem Boone
Vrijdagavond vond de première plaats van het jazzvioolconcert, Concerto in Technicolor, van pianist en componist Thomas Beijer. De soliste voor wie het geschreven is en die het ten doop hield, Julia Philippens, bekend als oprichtster van het ensemble Fuse, zei dat Beijer en zijzelf ‘echt kunnen zwelgen in mooie klassieke melodieën, maar we houden ook erg van Duke Ellington en van jazz. Het concert dat hij speciaal voor mij heeft geschreven is jazzy en romantisch, maar ook een beetje onheilspellend met een donkere laag erin.’ Inderdaad, het begin van het stuk klonk ‘bijna’ klassiek, maar even later waren er ook jazzy elementen. Bij een eigentijds concert denk je al gauw aan ‘moderne’ muziek (lees: meer ‘noise’ dan ‘sound’), ook door de ongebruikelijk grote bezetting van het orkest, waarin ook gitaar, drums en bandoneon voorkwamen. Maar dat bleek mee te vallen.
Voor het orkest was deze partituur verre van eenvoudig, doordat er zoveel gebeurt. Soliste Julia Philippens was direct uitstekend op dreef: op haar versterkte viool produceerde ze een mooie toon. In het begin stond ze nog onbeweeglijk te spelen, maar even later, tijdens de meer jazzy gedeeltes, stond ze bijna viool spelend te dansen. Daarbij keerde ze zich soms naar de orkestleden achter haar. De overige twee programmaonderdelen stonden in het teken van de tango en de link met dit vioolconcert was dat de bewegingen van de violiste bijna op die van een tango leken. Haar prestatie was technisch indrukwekkend en het concert stelde haar in staat om meer dan één kant van zichzelf te laten zien. Zo waren er lyrische gedeeltes die soms vage herinneringen aan concertante stukken van Vaughan Williams en Glazoenov opriepen en dat wat Beijer zelf over zijn nieuwe concert zegt – ‘Het is eigenlijk helemaal niet zo’n vrolijk stuk’ – klopt enigszins: de muziek is soms intens en onrustig. Op zulke momenten was het spel van de violiste ook intens en ging zij diep door de knieën.
Het knappe van Julia Philippens was dat zij de aandacht constant vast wist te houden: er zat vaart in haar vertolking en de 22 minuten die het concert duurt, waren voorbij voor je er erg in had. Thomas Beijer verwees in de toelichting bij zijn jazzvoioolconcert naar de invloeden van de muziekgenres waar hij van houdt: jazz, filmmuziek, rock, ‘eigenlijk alle muziek waar ik van hou.’ Hij gaf ook aan het woord ‘eclectisch’ een ‘beetje een scheldwoord te vinden.’ De vraag is of dat erg is: je zou het ook ‘veelkleurig’ kunnen noemen, het deed een beetje aan het Celloconcert van Friedrich Gulda denken, dat eveneens een combinatie van verschillende stijlen is. Behalve de violiste leverden ook het Noord Nederlands Orkest en dirigent Clark Rundell een bewonderenswaardige prestatie: zij begeleidden de violiste alert en deelden na afloop dan ook in de ovatie.
Het concert begon met Red Carpet Tango van Michael Daugherty, het vijfde deel uit diens Metropolis Symphony. Hier was inderdaad sprake van een tango voor een groot orkest. Er kwamen diverse bekende citaten in voor: het Dies Irae-thema en een motief uit Bizets opera Carmen. De hoornecho’s aan het begin kwamen op kunstige wijze aan het eind terug.
Aan het eind van dit overigens korte concert werden drie delen uit het Altvioolconcert van Benjamin Yusupov gespeeld, dat hij oorspronkelijk voor Maxim Vengerov componeerde. Ik moet zeggen dat deze uitvoering mij enigszins op het verkeerde been zette, aangezien er geen altviool klonk! In het Postludium klonk in het geheel geen solo-instrument of het zou de bandoneon in het orkest moeten zijn, in het Go Tango waren er evenmin solo’s van de (alt)viool, pas in het gedeelte Rock betrad Philippens weer het podium, met twee violen.
De eerste was een elektrische viool die Yusupov inderdaad voorgeschreven heeft en zoals Vengerov die uitgevoerd heeft. Tsja, je moet ervan houden: het klonk als technomuziek en de viool was als zodanig nauwelijks meer herkenbaar. Gelukkig duurde dit niet al te lang en nam Philippens daarna haar ‘gewone’ viool ter hand om daarop verder te spelen. Dat klonk een stuk herkenbaarder en – wat mij betreft – mooier.
Ondertussen ben ik benieuwd naar dit gehele Altvioolconcert, waar Vengerov blijkens de toelichting hoog over opgeeft. Zijn waardering voor deze muziek is te begrijpen: want het Postludium was subtiel van karakter en het Go Tango was melodieus.
Al met al een ongebruikelijk programma voor de Vrijdagavondconcerten van Tivoli Vredenburg die zelden of nooit geheel aan eigentijdse muziek gewijd zijn. Het ging ook om een spannend programma dat van soliste, orkest en dirigent een overtuigend pleidooi kreeg!
Willem Boone
Info:
https://www.juliaphilippens.com
https://www.tivolivredenburg.nl
Steun de Nieuwe Muze. Lees ons, volg ons, like ons en neem een abonnement op ons onafhankelijke muziekblad De Nieuwe Muze op www.denieuwemuze.nl
