Zangeres Nora Fischer: verteller met naturel en gunfactor

Gehoord: 30 maart 2024, Muziekgebouw aan ‘t IJ, Amsterdam

Door Willem Boone

Imposter syndroom

‘O, my God…. Hallo!’ zegt zangeres Nora Fischer wanneer ze voor het publiek staat en er volgt direct applaus. Ze herpakt zich direct: ‘Ik heb mijn best gedaan om een sfeer van intimiteit te creëren, het liefst had ik u allemaal bij mij in de huiskamer gevraagd, maar dat lukte niet. Ik sta voor het podium en dat gaat zo blijven, ik ga u vertellen waarom ik de afgelopen vier jaar niet heb kunnen zingen. Ik trok de stekker uit mijn carrière toen ik op mijn hoogtepunt stond, maar ik verloor mijn stem als gevolg van een verkramping.’  Zelf noemt ze het ‘een omgekeerd imposter syndroom’: zo’n rottig stemmetje in je hoofd dat steeds maar blijft herhalen: ‘Zie je wel, je bent een fraudeur, je kan helemaal niet zingen en dit moest een keer gebeuren!’.

Zangeres

Het begon ermee dat ze de hoge E niet meer halen en als er een fragment wordt afgespeeld met die noot, blijkt het ook echt heel hoog te zijn. Het zingen zat er al vroeg in, geen wonder als je opgroeit als dochter van een fluitiste en een wereldberoemd dirigent, Ivan Fischer, die vaak het Koninklijk Concertgebouworkest dirigeert. Aanvankelijk had ze net zoals veel pubers niets met klassieke muziek, maar dat veranderde toen haar vader bij de Opéra de Lyon dirigeerde. Daar werd haar aandacht getrokken door een kinderkoor en een ‘glitterende sopraan’. Haar besluit stond vast: ze wilde zangeres worden.

Drie studies

Ze begon in het Nederlands Youth Choir en bleek een groot talent te zijn dat al snel solo’s voor haar rekening mocht nemen. Daarna beschikte ze over charisma, zodat ze – enigszins tot haar eigen verbazing – op de foto van het cd-boekje stond.  Bij het koor maakte ze, in tegenstelling tot de middelbare school, voor het eerst vrienden. Ze begon aan maar liefst drie studies: conservatorium en muziekwetenschappen ‘om mijn ouders tevreden te stellen’ en filosofie ‘om mijn zus Paula tevreden te stellen. Die studie volgde zij ook en ze was mijn godin. Alles wat zij was, wilde ik ook zijn.’

Nieuw geluid

Van het conservatorium werd ze naar eigen zeggen ‘getrapt’, omdat ze er nogal eigenzinnige ideeën op nahield: ‘Ik wilde iets anders.’ Hoe het ook zij, ze werd al snel het nieuwe geluid van de kunstwereld, door het naturel waarmee ze zong, haar frisse verschijning en haar inderdaad niet mis te verstane charisma. In 2016 had ze een management in Londen en had ze genoeg van haar ‘lieve imago’ en liet ze persfoto’s maken die haar vader vulgair vond en waar haar moeder trots op was. Bang was ze vooral voor de reactie van haar zus: ‘Haar stem zit rotsvast in me: “Jij was altijd al de diva, de show-off.”

Stemproblemen

Langzaam maar zeker begonnen ook de D en de C te haperen en voor iemand die nooit over techniek nagedacht had en toch altijd loepzuiver gezongen had, moet dit een ontwortelend besef geweest zijn. Eerst probeerde ze zichzelf nog gerust te stellen: ‘Mijn stem doet het uit zichzelf en op het podium ga ik altijd open.’ Maar toen het steeds moeizamer ging, maakte het plaats voor giftige gedachtes als: ‘Zie je wel, ik kon nooit zingen, nu kom ik er niet meer mee weg. Ik verdien dit podium niet, heb er nooit veel gedaan.’ Wrang was haar vaststelling ‘Mazzel heeft een houdbaarheidsdatum, het ambacht niet.’

In september 2019 had haar zus, die inmiddels in Schotland woonde, het contact met haar – gescheiden – ouders verbroken. ‘Het ging niet goed met haar en dat ze dat zelf bekende, was veelzeggend.’ Fischer was op dat moment in Budapest bij haar vader om samen een opname te maken. Ze wilde niet aan haar zus bekennen dat ze bij haar vader was, ‘ik bekeek door haar ogen hoe walgelijk mijn succes was en voelde me als ik haar zou zeggen waar ik was nog meer ‘daddy’s girl.’ Inmiddels ging het helemaal niet goed meer met haar stem en probeerde ze door meditatie, EMDR, zanglessen en bètablokkers haar demonen onder ogen te zien.

Klaar met negativiteit

Ze probeerde zonder succes de hilarische kant van haar zus weer naar boven krijgen, maar moest ook Met voorbedachte radenog een concert geven met de wetenschap dat haar stem het steeds meer af liet weten. Dan vertelt ze droog: ‘Toen besloot Paula te springen’, een geval van zelfmoord door een sprong van een flat. In een interview in De Volkskrant staat te lezen dat haar zus ‘plotseling overleed’, maar te beoordelen naar de manier waarop Fischer erover vertelde, bleek het om een daad met voorbedachten rade te gaan. Een daad die tijdens de lockdown gebeurde en die grote gevolgen had. Het was een moment van hoog theatraal gehalte in de voorstelling, waarbij Fischer zich steeds meer opwond en een spervuur van ‘redenen’ opnoemde die tot deze dramatische daad hadden geleid. Verder leidde het tot bittere conclusies: ‘We zaten allebei vast aan iets dodelijks, ooit waren we twee meisjes vol humor, creativiteit en humor. En ooit vond ik het leuk om te zingen.’ Daarna neemt ze het drastische besluit om haar agenda leeg te vegen. Door wat er gebeurd is, komt er ruimte voor ‘een hoofd zonder spiegel’ Met de dood van haar zus is er nog iets anders gestorven: een strenge dictator. Haar verkrampte keelspieren beginnen te ontspannen en ze besluit dat ze lichtheid in haar leven wil, ze is voor eens en altijd klaar met negativiteit. In oktober 2023 gaat ze naar Italië, waar twee dames ‘gecrashte zangers weer op de rails zetten.’ Ze komt ook in contact met een documentairemaker die haar verhaal wil gebruiken. Dit laatste vertelt ze liggend op het podium, waarbij ze weer een beetje zingt. Daarna danst ze uitgelaten op het podium om symbolisch een nieuw begin neer te zetten.

Stage presence

Deze voorstelling was de première van een tournee. Fischer verdient respect voor deze openhartige voorstelling: je moet het maar durven, vertellen over een ‘mislukking’ die je gedwongen heeft om een succesvolle carrière op te schorten. Uit de diverse filmfragmenten waarop je haar ziet en hoort zingen blijkt dat ze inderdaad een natuurtalent is met een zuivere stem, een pakkende voordracht, aanstekelijke energie en dat wat niet te leren is: stage presence. Die had ze voordat ze stopte met zingen in ruime mate, maar het mooie is dat ze die als ‘theaterartiest’ ook heeft. Ze is oprecht en door haar eerlijke vertelwijze ga je mee in haar verhaal dat ze met veel naturel brengt. Het is gelukt om met enkele theatrale ‘ingrepen’ zoals stukjes uit een dagboek voorlezen, een andere vertelhouding, afgewisseld met stukjes film een voorstelling neer te zetten die nergens inzakt en blijft boeien.  Ondertussen valt natuurlijk alleen te hopen dat Fischer als zangeres de weg naar het concertpodium terugvindt!

Willem Boone

 Voor data tournee, zie https://norafischer.nl/#page/performances