Finale Koningin Elisabethwedstrijd Piano 2025. Gehoord: Brussel, Paleis voor Schone Kunsten, 31 mei 2022

Door Willem Boone

 

Good feeling

Soms blijken zaken gewoon te kloppen: de leermeester van Nikola Meeuwsen, de geweldige, van oorsprong Armeense pianist Avedis Kouyoumdjian die jaarlijks bij het Schiermonnikoog Festival in maart lesgeeft, zei het al: ‘I have a good feeling with Nikola, he can go really far!’ En nu – een dag na de uitslag en nadat ik ook hem gefeliciteerd had met de winst van Meeuwsen bij het Koningin Elisabeth concours piano van mei 2025- schreef hij bescheiden terug: ‘I had a good feeling with Nikola and I was not wrong.’ Hij heeft overigens recht van spreken, want bij de vorige piano-editie in 2021 waren zowel de eerste als de tweede prijswinnaar, respectievelijk de Fransman Jonathan Fournel en de Rus Sergei Redkin, zijn studenten! Het bewijst wel wat voor een begaafd pedagoog Kouyoumdijan is!

 

 

Mooie klank

Wat ook bleek te kloppen, was mijn eigen gevoel toen ik Nikola Meeuwsen voor het eerst hoorde spelen. Dat was bij het ‘Festival Klassiek achter de duinen’ in Scheveningen dat door pianist Tobias Borsboom gecoördineerd wordt. Daar hoorde ik hem in september 2022 een recital spelen, waarbij hij niet alleen door zijn sympathieke uitstraling, maar vooral door zijn mooie klank opviel. Hij werd voor zijn optreden geïnterviewd en daar vertelde hij onder meer dat hij pianist wilde worden nadat hij de opname van het Derde pianoconcert van Rachmaninoff door Vladimir Horowitz gehoord had. Die voorkeur had ik niet direct verwacht en deze was ook niet in zijn spel terug te vinden. Ik zou – als je al een invloed moest aanwijzen – zeker na de uitvoering door Meeuwsen van de Fantasie in c opus 17 van Schumann – eerder aan een pianist als Claudio Arrau denken. Zoals ik toen in mijn recensie schreef deed Arrau in technische beheersing niet onder voor Horowitz, maar hij had een hele andere manier van spelen. Daar waar Horowitz toch vooral bekend werd door zijn demonie aan de vleugel, was Arrau een pianist die het zocht in diepzinnigheid.

 

 

Laatstgenoemde was niet het type van een hemelbestormende klavierleeuw en dat gaat ook voor de jonge Nederlandse pianist op. Dat bleek ook uit de repertoirekeuze voor zijn debuutrecital in januari 2024 in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. Daar had hij twee monumenten uit de canon zullen spelen, namelijk de Hammerklaviersonatevan Beethoven en de sonate nr 21 in bes D 960 van Schubert. Dat hij deze twee stukken uiteindelijk verving door een ander programma was misschien niet zo onverstandig. Het zijn composities die niet primair virtuoos zijn, maar wel vereisen dat je heel goed piano kunt spelen. En ze vereisen een bepaalde bezonkenheid die misschien moeilijk door zo’n jong musicus op te brengen is.

 

 

Debuut Kleine Zaal

Ik was bij zijn debuut in de Kleine Zaal aanwezig en opnieuw viel zijn muzikaliteit op in de Bagatellen opus 126 van Beethoven, de Drei Stücke aus dem Nachlass D 946 van Schubert, de Intermezzi opus 117 van Brahms en de Eerste sonate in fis opus 11 van Schumann op. Er klonk vooral iemand die eerlijk en oprecht musiceerde. Ik herinner me nog dat hij een hele serie toegiften speelde, waaronder een paar ontroerende Koraalvoorspelen van Bach/Busoni, maar ook de Suggestion diabolique van Prokofiev, alsof hij ook wilde laten zien dat hij die kant in zich had.

Over Prokofiev gesproken, ik hoorde de jonge Nederlander al voor het concours diens Tweede Pianoconcert spelen in het Concertgebouw, met het ensemble Bellitoni in november 2024. Dit pianoconcert is niet meer weg te denken uit de geschiedenis van het concours in Brussel en het lijkt bijna een traditie geworden te zijn dat de winnaar of met dit concert of met het Derde pianoconcert van Rachmaninoff met de eer gaat strijken.

 

 

Winnen met Prokofiev

Het moet gezegd worden, menig winnaar heeft inderdaad met het bewuste concert van Prokofiev gewonnen, zoals Von Eckardstein, Kozukhin, Vinnitskaja en nu ook Meeuwsen. Je zou haast denken dat het geluk brengt… Bij het concert in Amsterdam viel opnieuw op dat hij zich zelfs in dit ‘Hundenconcert’ (zoals pianiste Elisabeth Leonskaja het ooit noemde!) niet in eerste instantie als pianistisch ijzervreter opstelde. Dat is misschien wat de jury in Brussel aansprak in zijn lezing: iemand die een ‘andere’ kijk op een concert huldigde, terwijl je dacht dat er maar één ‘barbaarse’, niets ontziende kijk op mogelijk was. Ik herinner me van het concert met Bellitoni dat hij aanvankelijk in het eerste deel onverstoorbaar zijn weg ging, culminerend in de uitzinnige cadens, zonder dat het echter een krachtmeting met de vleugel werd. Wat mij vooral boeide, was die ‘andere’ kijk op Prokofiev: technisch uitstekend, maar met aandacht voor lyriek en ook met een bepaalde kwetsbaarheid. Zo klonk zijn Prokofiev uiteraard in grote lijnen in Brussel ook, al zal daar natuurlijk nog de extra spanning van een van de zwaarste pianoconcoursen ter wereld meegespeeld hebben.

 

 

 

Mozart

In de halve finale moeten de deelnemers met orkest een Pianoconcert van Mozart spelen, wat een uitstekende graadmeter voor iemands talent is. Bij een zwaar concert van Brahms, Tsjaikovsky, Rachmaninoff of Prokofiev kan je in de grote hoeveelheid noten er nog wel eens ‘een’ missen, maar bij de transparante muziek van Mozart val je daarmee als pianist onmiddellijk door de mand. Het is muziek die boven alles om eenvoud vraagt, maar die ook weer niet precieus mag gaan klinken, alsof je je inhoudt. Meeuwsen speelde het Pianoconcert nr 9 in es KV 271, ‘Jeunehomme’ van Mozart, een vroeg meesterwerk dat Brendel ooit ‘Mozart’s Eroica’ noemde. De jonge Nederlandse pianist weerde zich ook hier uitstekend met muzikaal spel dat natuurlijk aandeed. Hij wist treffend de diepgang van het langzame deel te peilen. Mooi was ook het snelle, maar niet te snelle tempo van het Rondo presto.

 

 

Music for the Heart

In de finale van de Koningin Elisbtehwedstrijd nam Meeuwsen me zelfs mee in het vrij zouteloze, opgelegde werk Music for the Heart van Kris Defoort (hoe vaak zal dit nog na het concours klinken?), waarbij hij direct indruk maakte met prachtige details in toucher. Je kan je niet bij benadering voorstellen hoe stressvol het is om zo’n stuk in slechts een week te moeten instuderen. Verder moet je over ijzeren zenuwen beschikken om in elk geval de laatste week in totale afzondering in de kapel door te brengen, zonder telefoon of internet en met een zenuwslopende finale in het vooruitzicht. Daarbij leek het wel – met nadruk op ‘leek’ want door de hiervoor genoemde omstandigheden zal het uiteraard absoluut niet zo geweest zijn! –  of Meeuwsen er ontspannen onder bleef. Hij liet zich kort voor de proclamatie in elk geval ‘relaxed’ uit over de hele ervaring: ‘Het is al fantastisch dat ik bij de laatste twaalf deelnemers geëindigd ben en elke prijs is goed.’ Dat is misschien wel de beste manier om met de spanning om te gaan. Dan moet de eerste prijs haast wel een enorme verrassing of zelfs schok geweest zijn. Een ding is zeker, zoals ik van diverse winnaars van dit concours in interviews heb vernomen, je leven verandert totaal. Er zullen veel aanbiedingen komen voor concerten en opnames, ook van organisaties die daarvoor geen interesse hadden. Hopelijk weet de jonge musicus daar goed mee om te gaan en krijgt hij daarbij coaching. In elk geval is deze eerste prijs een fantastische prestatie waar ik als Nederlandse muziekliefhebber trots op ben, ik zat na de proclamatie helemaal te glunderen! Van harte gefeliciteerd, Nikola, en alle goeds voor de toekomst!

Willem Boone

Info:

https://www.nikolameeuwsen.com/cv-pagina.html

 

Terugluisteren:

https://koninginelisabethwedstrijd.be/nl/multimedia-detail/doc/69607/

 

Meer lezen:

In het laatste nummer van De Nieuwe Muze staat een uitgebreid interview met de ‘Hofleverancier van het Elisabeth Concours’ Avedis Kouyoumdijan, voor bestellen zie bij https://denieuwemuze.nl/abonneren/