Pianist Lukas Sternath: fenomenaal modern

Gehoord: 12 februari 2025 Kleine Zaal Concertgebouw, Amsterdam

Programma: Sofia Goebaidoelina (1931): Chaconne (1962); Johannes Brahms (1833-1897): Variaties en Fuga op een thema van G.F. Händel in Bes gr.t., op. 24 (1861); Patkop (Patricia Kopatchinskaja) (1977): Three Pieces for Piano(2024); Franz Liszt (1811-1886): Sonate in b kl.t.(1852/3)

Door Michael Klier

Avontuurlijke programma’s

Hij is pas 24, studeert nog in Hannover en durft de wereld al aan! In 2022, tijdens het 71e Internationale ARD Muziekconcours in München, won hij naast de 1e Prijs zeven speciale prijzen, waaronder de Publieksprijs en de Prijs voor de Beste Interpretatie van de Opdrachtcompositie. Al in het jaar daarvoor was hij meervoudig prijswinnaar in Bolzano, Dortmund en Bremen.

We hebben het hier over Lukas Sternath. Hij werd gekozen tot ECHO Rising Star van dit seizoen en mag daarom recitals geven in heel Europa. Interessant weetje: Sternath speelt hierbij twee verschillende programma’s: in het ene zoals gisteren in Amsterdam combineert hij Brahms en Liszt met twee levende vrouwelijke componisten. In het andere zijn de klassiekers vervangen door composities van Ligeti en Satie. Wie dit avontuurlijke programma wil horen kan daarvoor binnenkort nog naar Lissabon, Brussel of Londen reizen. Afgaand op wat Sternath gisteren ten gehore bracht is dit zeker de moeite waard.

Nederlandse première

Ik was gisteren helemaal weg van de Nederlandse première van Patricia Kopatchinskaja’s nieuwe werk: Three Pieces for Piano. Dat deze uitzonderlijke violiste ook componeert is een geluk. De ontembare energie die ze als soliste op de concertpodia verspreidt hoor je terug in haar werk. En Sternath is ongetwijfeld haar ideale vertolker.

Voorzichtig begon hij aan het Webern-achtige eerste deel. Het publiek schrok van de shockachtige explosieve akkoorden op afwisselend de hoogste en de laagste toetsen. Het volgende langzame deel ademde in Sternaths lucide interpretatie de lucht van andere planeten, we leken ons te bevinden in  een grijze woestijn op mars. Sternath zette daarbij met zijn kristalheldere aanslag een haast hallucinatorische sfeer neer. De muziek liet je van binnen zoeken naar een emotionele respons: lachen lag er even dichtbij als huilen.

En dan het derde deel: Sternath trok zwarte handschoenen aan en de zaal moest lachen. Maar niet voor lang. Dit deel bestond geheel uit clusters: heel veel noten werden tegelijkertijd gespeeld. Als gedreven door oerkrachten speelde de jonge pianist als een bezetene heel hoog en in de laagste registers. Het was een synthese van een duivelse klompendans en Stravinskys Sacre anno 2024. Wat een energie, wat een vagevuur! De handschoenen waren geen luxe, ze moesten Sternaths vingers beschermen. Weer zocht Patkop in haar nieuwe compositie de extremen op en liet haar publiek stomverbaasd en gelukkig achter.

Milde melancholie

Kopatchinskaja had deze compositie speciaal voor Sternaths tournee geschreven. En er was een connectie met de Chaconne van de nu 94-jarige Sofia Goebaidoelina waarmee het concert begon. Sternath begon ook dit stuk al ruw en heftig. In deze duistere klanken kwamen heden en verleden samen. De USSR waarin Goebaidoelina toen leefde en zich tegen een enorme weerstand teweer moest stellen om te kunnen werken, lijkt nu weer nauwelijks veranderd. De muziek van dit vroege werk lijkt op die van Sjostakovitsj, die haar destijds steunde. Het middendeel was onwerkelijk lyrisch. Sternath verspreidde zeer ontspannen een milde melancholie voordat hij de virtuoze fuga inzette. Aan het eind van dit stuk van 8 minuten weerklonk het ruwe begin als wilde de componiste beweren dat er geen enkele hoop rest.

Een indrukwekkend staaltje

Brahms Variaties en Fuga op een thema van G.F. Händel speelde Sternath daarna meesterlijk. Hij wist in bijna elk van de 27 delen de juiste toon te treffen: de Aria vrolijk speels, de derde variatie schalks gemoedelijk, en zo voort dromerig, geheimzinnig. In de laatste 3 variaties bouwde hij geraffineerd en dwingend aan een enorm crescendo. Met deze Händelvariaties liet Sternath een indrukwekkend staaltje horen uit zijn pianistische gereedschapskist. Alleen mistte hier een echt verhaal. Geen moment van kippenvel of muzikale durf. Nogmaals: dit is klagen op hoog niveau. Er was geen foute noot te bekennen. De dynamische verschillen waren uit het ei gepeld en Sternath gaf elk deel een eigen karakter. En toch…

De Pianosonate van Liszt was het majestueuze hoogtepunt van dit concert. Sternath overtuigde mij het meest met de naïeve puurheid van de lyrische delen. Na het voor mijn smaak vaak te harde akkoordgeweld bedaarde hij steeds weer in de Andante sostenuto delen. Met engelengeduld en totaal onaangedaan door de nog naklinkende ‘virtuosendrift’ wist hij precies daarom in deze recitatieven de juiste snaar te raken.

Subliem was de toegift: Richard Strauss Morgen in een piano arrangement door Max Reger. Bijna doorgaand pianissimo en dromerige passages in hogere sferen. Ik had hier nog urenlang naar kunnen luisteren!

Michael Klier

Foto’s: Thomas Rabsch, Marco Borggreve

Deze recensie verschijnt ook op https://musicwork.shop/blog/