Shelter is een eigentijds kerstverhaal

Het muziek met Storm in a Jar o.l.v. Benjamin Perry Wenzelberg. Programma: Michael Gordon/David Lang/Julia Wolfe, Shelter. Gehoord: 18 december 2025, Muziekgebouw, Amsterdam.

Door Michael Klier

Sommige concerten verlaat je met een gevoel van teleurstelling. Je hebt je best vermaakt, je hebt je oren de kost gegeven maar de negatieve aspecten blijven hangen. Gisteren na afloop van Shelter met Het Muziek in het muziekgebouw was ik vooral teleurgesteld over het feit dat ik veel van de hard werkende musici niet had kunnen horen. Een slechte geluidsversterking draait elke mooie intentie en goede voorbereiding de nek om. En zo was het vooral opluchting dat het concert na 70 minuten eindelijk voorbij was. Of in de woorden van mijn buurman: ‘Dit hebben we overleefd.’

Onderdak

Shelter is een oratorium met een iets kleinere bezetting: een koor van drie sopranen en een gemengd ensemble. Het woord ‘Shelter’ kun je vertalen als onderdak of schuilplaats, maar heeft daarnaast nog andere betekenissen; van basisbescherming tegen de elementen tot het bouwen van een huis. Shelter werd in 2005 in opdracht gegeven door het Duitse ensemble Musikfabrik en het Next Wave Festival van de Brooklyn Academy of Music. De drie componisten Michael Gordon, David Lang en Julia Wolfe werkten voor dit project nogmaals samen met librettiste Deborah Artman. Hun idee was om een onderwerp te verkennen dat vooral met de kerst iedereen raakt: het verlangen naar een beschermde plek.

Libretto

De libretto-tekst van Deborah Artman bestaat uit 7 delen. De delen variëren van één zinnetje in The boy sleeps, naar een boodschappenlijst voor het maken van een huis in American home tot een suggestief gedicht: Before I enter. Het meest indrukwekkende was gisteren het zesde stuk: I want to live where you live. Dit deel werd alleen gezongen door de a-cappella groep Storm in a Jar. De drie sopranen verweefden onderling een suggestieve melodielijn. Deze werd steeds opnieuw licht ritmisch verschoven wat resulteerde in een muzikale klankruimte van intieme kwetsbaarheid.

Installatie

Erg jammer was dat dirigent Benjamin Perry Wenzelberg juist tijdens dit deel zijn dirigeren onderbrak om naar achteren, achter het ensemble te lopen. Daar hingen snoeren waarmee een kinetische installatie van Johannes Offerhaus bediend moest worden. Het was een soort tentkoepel die de musici als een beschermend lichaam omarmde. Door de textielen doeken steeds verder naar beneden te laten zakken, veranderde de (vogel)vorm en dit gaf steeds stof voor nieuwe associaties. Op zich was dit een mooie aanvulling op de muziek. Maar de loopactie van Wenzelberg verstoorde onnodig de aandacht voor de intiem indringende muziek.

Ongemak

Tijdens de andere delen van dit gevarieerde minimal music spektakel bleef het publiek zoeken naar het geluid achter de vaak wild zwoegende musici. Of het nu lag aan de geluidsboxen die in de grote zaal boven het podium hingen of aan de microfoontjes, het geheel bleef te vaak een veldslag tussen klank en volume. Desondanks waren er ook spannende momenten. Maar wat je hoorde was vooral koper, elektrische gitaar en slagwerk.

Hoop

Shelter is in wezen een Gesamtkunstwerk over hoop. Je kunt het ook zien als metafoor voor onze eeuwige verlangens en over vluchtige zekerheden. Het totaalbeeld van deze enscenering blijft ambigu: je wordt heen en weer getrokken tussen bewondering voor de durf om dit belangrijke onderwerp een kunsttempel binnen te slepen en de frustratie over de technisch-akoestische realisatie.

Als je het op deze manier bekijkt, is Shelter van Het muziek (zeker onbedoeld) een kunstwerk dat niet omarmt, maar je laat voelen wat het betekent om juist níet omarmd te worden.

Michael Klier

Foto’s: Peter Serling

De recensie verschijnt ook op https://musicwork.shop/shelter-is-een-eigentijds-kerstverhaal/