Recensies

SoundWave Collective geeft fantastisch concert in samenwerking met organist Steven Knieriem o.l.v. Alejandro Cantalapiedra

by De Nieuwe Muze 28 juni 2025 518 Views

Gehoord: Nieuwe Kerk, Delft, 20 juni 2025

Door Suus Blanke

Andere geluiden

Het kan je gebeuren dat je door enthousiaste musici wordt uitgenodigd, daarop ingaat en bij een fantatisch concert terecht komt met zelden ten gehore gebrachte werken. Dat gebeurde mij in de Nieuwe Kerk te Delft, waar Willem van Oranje en nazaten van onze koninklijke familie begraven liggen. In deze kerk bevindt zich ook een origineel Bätz-orgel, waar tijdens dit concert volop gebruik van werd gemaakt door jong aanstormend talent Steven Knieriem (2001), die nog studeert bij Ben van Oosten aan het Conservatorium van Rotterdam, maar inmiddels alle grote orgels in Nederland heeft bespeeld en een groot aantal orgels buiten onze landsgrenzen.

Knieriem werd begeleid door SondWave Collective, dat eveneens uit jonge talenten bestaat, die in dit ensemble de gelegenheid krijgen podiumervaring op te doen. Het Collectief is opgericht door de uit Cuba afkomstige Libia Hernández, die als dirigente haar sporen in binnen- en buitenland ruimschoots heeft verdiend. Voor de jonge musici van haar ensemble is zij een liefdevolle, enthousiaste en bevlogen muzikale moeder. SoundWave Collective wil bruggen slaan tussen culturen en continenten en muzikale kruisbestuivingen laten plaatvinden. Dat monde deze avond uit in een recital vol muziek op kerkorgel in samenwerking met het orkest. Een zeldzaam te horen combinatie.

Orgel en Orkest

Het duurde even voordat Steven Knieriem naar het orgel hoog in de kerk was geklommen, zodat we zijn eerste akkoorden konden beluisteren. Het prachtige instrument werd trefzeker bespeeld, terwijl je de tongen soms kon horen klapperen. Maar dat hoort er nu eenmaal bij.

Knieriem had als opening een werk van orgelcomponist Alexandre-Pierre-Francois Boëlly (1785-1858) gekozen. Er klonk een majestueuze opening en daarop volgde vele rollende toonladders. Knieriem maakte veelvuldig gebruik aan wisseling tussen de honderden pijpen, waardoor niet alleen prachtige klankkleuren ontstonden, maar ook een grote verscheidenheid aan dynamiek. Alleen, met excuus aan de componist Boëly: Offertoire sur le jour de Pâques was een weinig interressante compositie.

We interessant klonk het veel bekendere Concerto in a-Moll BWV 539 (naar Vivaldi’s Concerto RV522), het enige werk tijdens dit concert dat ik eerder heb gehoord, maar dan op kistorgel. Helaas speelde Knieriem het eerste Allegro veel onzekerder en rommeliger, terwijl er tijdens de uitvoering iemand achter het orkest naar de dirigent stond te zwaaien. Deze persoon brak in voordat de dirigent het tweede deel kon inzetten. Het bleek dat de organist het orkest in deze grote ruimte niet kon horen. Dat beseffend vond ik, dat Knieriem het er nog knap vanaf had gebracht! Er werd wat gerommeld met microfoons, waarvan één was bevestigd aan de lessenaar van de dirigent. Een mogelijkheid die Vivaldi en Bach tijdens hun leven niet hadden……….

Helaas zette de muzikale leider het Adagio in, inplaats van het concert opnieuw te beginnen, wat makkelijk had gekund. Want nu kwam de solist veel beter tot zijn recht, terwijl hij adembenemend teder en trefzeker werd begeleid door SoundWave Colletive. De uitvoering van de laatste twee delen werd een juweeltje.

Dirigent Cantalapiedra

Het was mijn eerste kennismaking met dirigent Alejandro Puerto Cantalapiedra (Spanje, 1994). Het werd meteen duidelijk waarom deze Spanjaard al assistent-dirigent bij het Nederrlands Philharmonisch Orkest en de Nationale Opera is, nadat hij tijdens zijn studie Architectuur in Madrid, tevens een opleding dirigeren heeft gedaan. Interressant omdat een orkestwerk ook een vorm van architectuur is. Het leiden van een orkest heeft hij vervolmaakt aan het Codarts Conservatorium in Rotterdam bij o.a. Hans Leenders en Sander Teepen. De slanke, weinig opvallende persoon Cantalapiedra, wist met zijn lange armen en gehele lichaam het orkest uiterst precies, verfijnd, helder en teder, te laten klinken. En dan ook nog, voor mij op de eerste rij, totaal in balans met dat hele grote Bätz-orgel. Dat beloofde wat voor de rest van het concert!

Bijzondere muzikale werken

Toen alles samenviel met Bach/Vivaldi, verliep het concert veel soepeler en liet de dirigent het concert niet meer onderbreken door applaus. Moeiteloos ging het orgelconcert, met veel trommel(pauken)geroffel, over in Marche pour la Cérémonie des Turcs (uit Le Bourgeois gentilhomme, LWV 43) van Jean-Baptiste Lully (1632-1687). Vervolgens zetten de contrabassen, daarna de celli, alten en violen de mars in, om vrolijk samen met de tamboerijn te eindigen.

De mars van Lully werd door het orgel overgenomen met de Marche Élégiaque, op 74 nr. 1 van Alexandre Guilmant (1837-1911). Een contrasterend zwaar romantisch werk, dat zo nu en dan verfijnd werd beantwoord door het orkest, zodat een soort dramatische opera ontstond.

Wat minder geslaagd vond ik Quator á cordes en sol mineur, L85 van Claude Debussy (1862-1918). Het Assez vif et bien rytmé werd gespeeld door orkest. Het Andante was voor orgel bewerkt door Alexandre Guilmant. Helaas ging hier het verfijnde impressionisme van Debussy totaal verloren, doordat de orgelklank zijn romantische zwaarte bleef behouden. Naar het einde toe werd er gebruik gemaakt van boventonen, zodat het geheel ging ‘zingen’. Wel of niet zo bedoeld was dit een spannend slot.

Poulenc

Het absolute hoogtepunt was het Concerto pour Orgue, Cordes et Timbales en sol mineur van Francis Poulenc (1899-1963). Een zevendelig concert waar werkelijk alles uit de muziek wordt gehaald. Van meeslepende indringende langzame muziek, impossante orgeltonen, vrolijke, grappige klanken die duidelijk in de twintigste eeuw zijn getoonzet, tot een onverwacht hard slotakkoord door orgel en pauken. Voor wie geÏnterresseerd is, zou ik aanraden de opname onderaan dit artikel te beluisteren, van SoundWave Collective onder leiding van oprichtster Libia Hernández. Behalve het orkest is te zien hoe de organist (een ander dan Knieriem) samen met twee registranten en een koptelefoon op de solopartij vertolkt. Een (Bätz) kerkorgel blijft een machtig imposant muziekinstrument.

Suus Blanke