Orgelklanken en het geluid van lichtgolven – twee Nederlandse premières

Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Luis Castillo-Briceño. Ralph van Raat, piano; Cameron Carpenter, orgel. Samy Moussa: A Globe Itself Infolding (Nederlandse première); Heather Pinkham: Pianoconcert ‘Nowhere and No-when’ (Nederlandse première); Camille Saint-Saëns: Orgelsymfonie. Gehoord: 3 oktober 2025, De Doelen, Rotterdam.

Door Michael Klier

Heather Pinkham, Amerikaanse componiste en pianiste kwam afgelopen vrijdag samen met componist en dirigent Samy Moussa naar Rotterdam. In de Doelen werden daar door het Rotterdams Philharmonisch Orkest twee van hun werken voor het eerst in Nederland uitgevoerd. Beide componisten hadden wat mij betreft een grotere rol kunnen vervullen in dit mooie programma. Pinkham had de solopartij kunnen overnemen van haar eigen pianoconcert; ze had het net nog in haar geboorteland gespeeld. En Moussa had het programma kunnen dirigeren, hij heeft als dirigent al voor grote orkesten gestaan zoals voor het Bayerisches Staatsorchester, de Helsinki Philharmonic, en het Vienna Radio Symphony.

Ralph van Raat & Heather Pinkham

De keuze viel echter op Ralph van Raat als solist, de partner van Pinkham, die het concert eveneens zorgvuldig had ingestudeerd. De rol van de solist is in Nowhere and No-when die van primus inter pares. Solistische hoogstandjes maken bij Pinkham plaats voor het dienstbaar aanvullen van het orkestrale klankmateriaal. Zo herhaalde Van Raat bv. aan het eind van het eerste deel het motief dat het orkest daarvoor al uitgebreid had tentoongespreid.

NASA-opname

Pinkhams pianoconcert begon met een echte verrassing. Uit de boven het podium opgehangen geluidsboxen klonk een NASA-opname van kosmische lichtgolven, omgezet in geluid. Publiek en orkest zaten ademloos te luisteren naar een ritmisch pulseren dat ook de ouverture van een techno-concert had kunnen zijn. Pinkham liet de musici al snel dit geluid geraffineerd overnemen en in het vervolg spannend en onderhoudend verwerken. Daarnaast gaf ze de noten nog een verborgen boodschap mee voor eventueel buitenaards leven, vergelijkbaar met de beroemde Golden Recordaan boord van ruimteschip Voyager I.

Samy Moussa

Het concert begon met een vroege compositie van Moussa. De Canadees wordt recentelijk veel gespeeld in Nederland. Zijn Antigone was afgelopen jaar te zien in de Nederlandse opera, het KCO speelde zijn muziek en nog geen maand geleden ook het Nederlands Philharmonisch Orkest. A Globe Itself Infolding voor orgel en orkest componeerde Moussa in 2014 voor het Orchestre symphonique de Montréal, hetzelfde orkest dat hem ook zijn allereerste compositie-opdracht ooit verstrekte. Orgel- en orkestklank vullen elkaar aan in een filmmuziek-achtig scenario om in een pompeus masculien hoogtepunt te versmelten.

Orgel virtuoos

De marketingafdeling had voor dit concert met de naam van de organist geworven. De eveneens Amerikaanse Cameron Carpenter was namelijk de solist in zowel het concert van Moussa als ook in Saint-Saëns beroemde Orgelsymfonie. In beide stukken heeft hij maar gedeeltelijk kans om echt te laten zien wat hij in zijn mars heeft. In Saint-Saëns speelt hij alleen in twee van de vier delen. De Franse componist droeg zijn werk in 1886 aan de net overleden Franz Liszt op, die naast componist en pianist ook organist was.

Winnaar dirigeer-concours

Dirigent Luis Castillo-Briceño uit Costa Rica heeft in juni het Internationaal Dirigentenconcours in Rotterdam gewonnen en maakte nu zijn concert-debuut in dezelfde stad. De orgelsymphonie begint met een ingewikkeld ritme en Castillo-Briceño had helaas hoorbaar moeite om het orkest in het gareel te krijgen. In het Poco adagio liet hij daarentegen klarinet en trombone met hun mooie soli muzikaal schitteren. In het laatste deel Maestoso met bovendien twee pianisten aan bord ontpopte de symfonie zich tot een grote vuurrode kerstbal. Het publiek genoot ervan.

Michael Klier

Foto’s: Geneviève Caron e.a.

Voor interview met heather Pinkham: zie het september-oktober nummer van de Nieuwe Muze. Bestellen via https://denieuwemuze.nl/abonneren

Deze recensie verschijnt ook op https://musicwork.shop/blog/