Jewish Music Concerts Series. The 11th annual Chanukah Concert. Celebration of the Festival of Lights met cantor Gábor Raáb, Barry J. Mehler, Joy Shechter (piano) en het Jewish Amsterdam Chamber Ensemble. Patron: Leo Samama. Gehoord: Vierde dag van Chanoeka, 17 december 2025, De Waalse Kerk, Amsterdam

Door Wenneke Savenije

 

Mo’óz Tsur

Amsterdam, 17 december, 19.30. Op de Dam zingen zo’n 2000 Joodse Amsterdammers en Christenen voor Israël luidkeels Am Yisrael Chai (‘Israël leeft’) en het Chanoekalied Mo’óz Tsur, waarbij ze uitbundig met Israëlische vlaggetjes zwaaien. Opperrabijn Binyomin Jacobs spreekt de demonstranten toe, die zijn afgekomen op de op de door Op de bres voor Israel georganiseerde manifestatie om ‘Israël en de Joodse gemeenschap in Nederland’ een hart onder de riem te steken.’ Hij verwijst naar het drama op Bondi Beach in Sidney op 14 december, de eerste dag van het lichtjesfeest Chanoeka, dezelfde dag waarop rondom het Concertgebouw gedemonstreerd werd tegen het gelaakte optreden van cantor Shai Abramson vanwege zijn banden met het Israëlische leger, en zegt: ‘Het begint met de Joden. Maar hoeveel christenen worden vandaag niet vervolgd?’ Hij roept vervolgens op om waakzaam te zijn, en om het licht van de menora te verspreiden: ‘Het mag hier vanavond niet afgelopen zijn, het moet hier beginnen met het verspreiden van het zuivere vlammetje van de menora dat we allemaal in ons dragen.’ Het plein is omringd door politiebusjes en gewapende agenten. De sfeer is vreedzaam, totdat er een meterslange Israëlische vlag wordt uitgerold. Ineens stijgt er rode rook op en wordt er met een rode vloeistof gegooid. Vier mensen worden opgepakt.

 

 

Chanoeka met Soefginat

Ik fiets via de Damstraat door naar De Waalse Kerk waar door de ruimdenkende Joodse zanger en dirigent Barry J. Mehler, oprichter van het jaarlijkse Concertgebouw Chanoeka Concert een Chanoeka-viering wordt georganiseerd. Waarbij aangetekend dat zijn Chanoeka Concert in 2024 werd uitgeroepen tot het grootste joods-culturele evenement in Europa. Ook rondom de kerk staat de beveiliging klaar om zo nodig in te grijpen, maar het publiek laat zich er niet door intimideren, stroomt blijmoedig de sfeervol verlichte Waalse Kerk in en steekt een traditionele, koosjere Soefginat (een soort Berlinerbol) in zijn mond. Tenminste vier rijen kerkbanken zijn gereserveerd voor de Commissaris van de Koning, de Israëlische Ambassadeur en hoogwaardigheidsbekleders uit o.a. Oostenrijk, Hongarije en Amerika. De rest van de kerk is gevuld met joodse en niet-joodse mensen van alle leeftijden en alle gezindten, want op het Chanoeka-concert van Mehler, die er zelf nooit een geheim van heeft gemaakt dat hij homo is, mag iedereen, ook de vrouwen, komen genieten en meezingen om het lichtjesfeest op muzikale wijze te vieren.

 

 

Dat past goed bij De Waalse Kerk, waar organisator Jasper Bartlema de eerste was die het Jerusalem Quartet uitnodigde toen Simon Reinink, directeur van Het Concertgebouw, in mei 2024 enkele geplande concerten wilde cancellen om mogelijke rellen te voorkomen. Bartlema verklaarde destijds: ‘Dit is een ongekend verkeerd signaal in deze tijd van spanningen. Dat je de veiligheid niet wil of kan garanderen, is voor ons een statement dat niet kan.’ Volgens hem was er niets op tegen om te protesteren tegen het geweld in Gaza, ‘maar als er geprotesteerd wordt tegen een Joods kwartet, Joodse muzikanten, dan gaat het om protest tegen het Jood-zijn. Dan gaat het niet meer over het conflict in Gaza, maar dan gaan we de richting in van antisemitisme. Daar moeten we heel waakzaam voor zijn.’

 

 

Jewish Music Concerts

Bartlema stelde een duidelijke daad door een nieuwe concertserie, Jewish Music Concerts’ in De Waalse Kerk te organiseren, met oa. op 28 mei 2026 mei een optreden van het Jerusalem Quartet en afgelopen woensdag het Chanoeka-concert van Barry Mehler, wiens vrijzinnigheid er in 2018 toe geleid heeft dat minder ruimdenkende leden van de Stichting Chanoeka Concert besloten hem samen met de Jewish Amsterdam Chamber Ensemble de wacht aan te zeggen. Daarop organiseerde  dirigent Jules van Hessen vanaf 2019 een nieuwe en besloten ‘Maestro Jules Chanoeka Concert’ in de Kleine Zaal van het Concertgebouw, dat de oude en meer conservatieve joden van B’nei en B’rith aanspreekt.  Simon Reinink, niet echt handig opererend in het mijnenveld rondom de kwestie Israël en de oorlog in Gaza, besloot uit angst voor rellen dat in elk geval dit jaar de Chanoeka van Barry Mehler in de Grote Zaal niet door kon gaan, waarop de Waalse Kerk haar deuren openstelde. Recentelijk stelde Reinink voor beide Chanoeka’s om en om te doen, maar daarmee is de club van Mehler nooit akkoord gegaan. Zijn concertserie voor seizoen 2025 en 2026 is afgewezen, omdat het Concertgebouw om problemen te vermijden een minder joods-culturele programmering wil.

 

 

Vandaar dat Mehler en zijn gevolg nu voor De Waalse Kerk had gekozen, waar de ontvangst buitengewoon hartelijk was. Het was even slikken toen Mehler aan het begin van zijn 11e Chanoekaconcert ging uitleggen via welke uitgangen het publiek zo nodig de kerk zou kunnen verlaten, maar gelukkig deed hij dat charmant en met humor, waarna hij cantor Gábor Raáb uit Boedapest intoduceerde. Hem viel de eer te beurt om de eerste vier kaarsen en de middelste kaars van de menora aan te steken, terwijl hij plechtig een traditioneel lied aanhief met een prachtige stem die nauwelijks onderdeed voor die van Paverotti, waarbij hij begeleid werd door de instrumentalisten en het koortje van het Jewish Amsterdam Chamber Ensemble met Joy Shechter aan de vleugel.

 

 

Meezingers en opera-chazzan

Wat volgde was een bonte opeenvolging van traditionele Joodse liederen, aan de 19e eeuwse opera ontleende gezangen (opera-chazzan), meezingers en klezmerachtige dansnummers, waaraan alle aanwezigen hun hart konden ophalen. Er werd met passie gemusiceerd door de violist, altviolist, cellist en klarinet o.l.v. ‘stehgeiger’ Noa Eyl en fraai gezongen door Sara Behar, Michl Bitan, Yonathan van den Brink en Matevz Kajdiz van het bijbehorende koor, waarbij het bevlogen pianospel van Joy Shechter iedereen inspireerde. Tussen de bedrijven door hield Mehler, die ook als dirigent en ervaren zanger met het koor of in samenzang met Gábor Raáb optrad, informatieve en geestige praatjes, om de moed erin te houden, vanuit de gedachte: ‘Not only once, but in every generation, they tried to destroy us, bt with the power of G-d, we survived’ – The Maccabeas brought back the light. Their light will bring us victory, so tomorrow we can live in peace.’

 

 

Steeds weer raakte ik in verrukking door de prachtige zang van Gábor Raáb en tijdens de klezmerachtige ‘nummers’ kon ik maar met moeite op mijn stoel blijven zitten, omdat ik er een onweerstaanbare uitnodiging vanuit ging om spontaan te gaan dansen. Zo ver kwam het nog net niet in De Waalse Kerk, maar er werd wel enthousiast meegezongen en meegeklapt door het voltallige publiek. Alles nodigde uit tot méér levensvreugde en zelfs extase.

 

 

De avond eindigde in een ‘After Shmooze’ voor iedereen in de kerk, maar die heb ik aan me voorbij laten gaan, omdat ik zo nieuwsgierig was naar de toestand op de Dam, waar nog steeds een paar diehards met vlaggen stonden te zwaaien. Chanoeka duurt nog voort tot 22 december, de dag waarop alle kaarsen van de menora branden om licht en vrede op aarde te brengen. Shalom ba’aretz & Salaam ‘ala al-ard!

Wenneke Savenije

 

 

Info:

Jewish Music Concert Series:

www.dewaalsekerk.nl