Borys Fedorov: een groot docent, maar vooral een groot pianist

Gehoord: Nieuw Podium Klassiek Almere, 22 september 2024

Door Willem Boone

‘Ouderwets goed’

Het is hartverscheurend wat pianist Borys Fedorov en zijn vrouw Tatiana Abayeva overkomen is toen zij door de oorlog in Oekraine een bloeiende carrière als docent moesten opgeven, alles moesten achterlaten om naar Nederland te vluchten. Aan de andere kant hadden we anders waarschijnlijk nooit in Nederland kennisgemaakt met de vader van de bekende pianiste Anna Fedorova. En jonge studenten aan de Davidsbundler Academy in Den Haag hadden niet geprofiteerd van de expertise van deze eminente leraar (en van die van zijn echtgenote). Doordat ik moeite had de locatie in Almere te vinden, kwam ik iets te laat voor het recital van Borys Fedorov, maar ik mocht gelukkig nog wel naar binnen. Hij had toen al enkele delen van Tsjaikovski’s Jaargetijden opus 37a gespeeld. Of iemand een groot pianist is, kan je eigenlijk heel snel horen: je krijgt dan het gevoel dat ‘alles klopt’ Het spel van deze musicus straalt een weldadige rust uit, versterkt door zijn geconcentreerde, licht gebogen houding over het klavier, waarbij alle overbodige bewegingen achterwege blijven. De volle toon, het cantabile, de poëzie, de kwaliteit van zijn frasering, de aandacht voor iedere noot, het zijn stuk voor stuk kenmerken van een traditie en een pianoschool die ‘ouderwets goed’ was.

Het voert je als luisteraar terug naar tijden die lang vervlogen lijken. Het spel van deze pianist is daarnaast ‘lisible’ zoals men in het Frans zou zeggen. ‘Leesbaar’ is in dit verband geen geschikte term, maar het houdt in dat er niets wegvalt of aan de aandacht van de pianist ontsnapt. Zelfs de kleinste motiefjes in de linkerhand zijn te volgen en je hoort als het ware dialogen tussen de linker- en rechterhand. Als ik zelf goed piano zou spelen, zou deze docent zeker op mijn ‘shortlist’ van favoriete docenten belanden, samen met Naum Grubert en Avedis Kouyoumdijan. Onder zijn handen groeide misschien het bekendste deel uit deze cyclus, Oktober herfstlied, uit tot een pareltje. Alleen de manier al waarop hij de laatste noot liet oplossen was grote klasse. Net zo bijzonder was het diminuendo waarmee hij November Trojka beëindigde. Hij verleende met zijn spel deze miniaturen, die weliswaar charmant zijn maar niet de meest essentiële muziek van Tsjaikofski vormen, gewicht en tilde ze boven hun niveau uit.

Chopin en Debussy

In de Mazurka opus 56 nr 3 trof direct opnieuw de subtiele frasering, het begin klonk als een zucht en riep een gevoel van nostalgie op. De wals opus 64 nr. 3 speelde hij in een mooi ritme, gelukkig niet te snel, zoals vaak bij de walsenvan Chopin gebeurt.

Ook met de wereld van Debussy had Fedorov hoorbaar affiniteit: in Reflets dans l’eau troffen de fascinerende kleuren. Hij zou een uitstekend interpreet voor de beide boeken Préludes van dezelfde componist zijn, door zijn verhalende speeltrant. Steeds weer vertelt hij een verhaal, zoals ook in Hommage à Rameau bleek. Net als bij de Mazurka opus 56 nr 3 van Chopin deed hij dat direct bij de eerste frase. Indrukwekkend was daarnaast zijn differentiatie in klank: de manier waarop hij achtereenvolgens fortissimo, forte en mezzo piano speelde was een ander voorbeeld van zijn meesterschap. In Mouvements was zijn spel in zoverre niet ‘impressionistisch’ dat het optimaal helder klonk en er niets met het pedaal verdoezeld werd.

Vele klanktalen

Fedorov is iemand die veel ‘klanktalen’ beheerst en die elk hun eigen karakter geeft, maar hij doet dat met dezelfde constanten: een zangerige toon, helderheid en een frasering die direct de aandacht van de luisteraar vraagt. In het afsluitende l’Isle joyeuse bewees hij dat hij ook uit kan pakken met fortissimo’s en werd dit stuk de ‘heidense orgie’ die de beroemde Chileense pianist Claudio Arrau er ooit in zag.

Als toegift volgde de Nocturne opus 15 nr 2 van Chopin, gespeeld met een volstrekt natuurlijk rubato, precies zoals het eigenlijk ‘moet’ klinken.

Borys Fedorov is een groot docent, maar vooral ook een groot pianist. Ik zou hem heel graag vaker willen horen. Hopelijk krijgt hij die mogelijkheid, ik zou hem toewensen dat hij in grotere zalen kon spelen, want deze musicus heeft veel te vertellen!

Willem Boone

Voor informatie van concerten van Nieuw Podium Klassiek Almere, zie: www.npka.nl