Recensies

Indrukwekkend pianorecital van Aidan Mikdad in de Waalse Kerk in Amsterdam

by Wenneke Savenije 23 maart 2025 477 Views

Programma: Bösendorfer Piano Series. Werken van Bach, Beethoven, Schubert/Liszt en Chopin. Gehoord: 20 maart 2025, Waalse Kerk, Amsterdam.

Door Wenneke Savenije

Uit marmer gehouwen

Hij studeert op een Fazioli, geef meestal concerten op een Steinway en bespeelde afgelopen donderdag de Bösendorfer Grand in de Waalse Kerk. Voor de uitzonderlijk getalenteerde Aidan Mikdad (2001), die in 2021 de jongste halvefinalist was van het prestigieuze Elisabeth Concours in Brussel waaraan hij vanaf 5 mei opnieuw mee gaat doen, maakt het eigenlijk niet zoveel uit op wel instrument hij speelt, want hij zet met grote intelligentie en een zeer hoog instrumentaal level alle materie naar zijn hand. Toch was het heel even zoeken naar de juiste balans op die grote, zware en sonoor ronkende Bösendorfer, die zijn prachtige vertolking van Bachs Prelude en Fuga in g BWV 885 ietsje ‘stroever’ maakte dan wellicht de bedoeling was. Mikdads Bach, waarmee hij het recital opende, klonk als uit marmer gehouwen, streng en ongenaakbaar, maar op een dieper level juist daardoor ook heel gevoelig en ontroerend. Tijdens de briljant gespeelde Fuga begon de vleugel gaandeweg soepeler en vloeiender te reageren op Mikdad holistische benadering van het stemmenweefsel, dat zowel van buitenaf als van binnenuit met grote precisie vorm werd gegeven. Het klonk zó mooi, dat het in de overgang naar de Sonate nr. 26 van Beethoven doodstil bleef in de goed gevulde Waalse Kerk, de intieme hot spot voor vaak verrassend goed geprogrammeerde concerten.

Droomhuizen

Wat maak het spel van Mikdad zo bijzonder? Hyper focus, sensibiliteit, bezetenheid, heilige toewijding, muzikale verwondering, integriteit, stijlgevoel en strenge zelfkritiek behoren tot zijn vaste ‘gereedschap’ om van ieder optreden dat hij geeft iets unieks en waarachtigs te maken. Aidan Mikdad speelt niet omdat hij de beste wil zijn of zichzelf zo belangrijk vindt, maar om op het zuiverste niveau in contact te komen met datgene wat er volgens hem al ‘is’: de muziek. En die kan het volgens Mikdad uitstekend zonder hem stellen, want hij is in feite niet meer dan een doorgeefluik voor wat hij ziet als de mooiste kunst op aarde. Als een scherpzinnige architect bouwt Mikdad als het ware voor ieder stuk dat hij speelt een droomhuis, opgetrokken uit eerlijke materialen in glasheldere structuren. Het skelet moet perfect zijn, maar dan begint het pas. Mikdad begeeft zich naar het centrum van zijn bouwwerk en laat de muziek, zo je wil de energie en de geest van de componist, door de open ramen naar binnenstromen. Het vuur gaat branden, de inspiratie wordt vloeibaar en de muziek kan zich vrij manifesteren. Zoiets.

Evgeny Kissin

Grote voorbeelden

Door die bijzondere houding, die Mikdad als trouwe bezoeker van jongs af aan heeft kunnen herkennen in de pianisten van wereldformaat die langskwamen in de Serie Meesterpianisten van Marco Riaskoff, straalt zijn pianospel iets nobels en metafysisch uit. Perfecte noten spelen is niet boeiend en geen issue, het gaat om het verhaal en de emoties achter en tussen de noten. Mikdad, die op dit moment studeert bij pianogigant Naum Grubert, spiegelt zich gretig en leergierig aan zijn pianohelden uit het verleden, waaronder Sofronitsky (‘misschien wel de grootste pianist die ooit heeft geleefd’), Cortot (‘vanwege zijn ongelooflijke timing, klank en die noblesse in zijn spel’), Gilels (‘bij hem is er altijd een hele mooie structuur, waarin alles goed verdeeld is en gaaf aan elkaar past’) en wijlen Lupu (‘die vind ik heel speciaal’), en laat zich inspireren door Pires (‘haar klank kruipt onder je ribben’), Sokolov (‘ongelooflijk door de diepte van zijn interpretaties’) en Volodos (‘hij heeft een prachtig toucher’). En dan zijn er nog Rachmaninoff, Gould, Richter, Kissin en Horowitz… Mikdad kent zijn klassieken, maar houdt ook veel van jazzpianist Bill Evans. Het zijn stuk voor stuk pianisten die in zijn ogen de universele kracht van muziek weten over te brengen. Net als zijn grote voorbeelden wil Mikdad in alle nederigheid een ‘instrument’ zijn om de essentie van de muziek te manifesteren, vanuit de stilte en in totale openheid.

Puur, intens en sensitief

En zo speelde Mikdad de drie delen van Beethovens Sonate nr. 26 in Es, op. 81 ‘Les Adieux’ – ‘afscheid’, afwezigheid’ en ‘terugkeer’ – puur en aangrijpend, als filosofie in klank, prachtig getimed, gefraseerd en uitgebalanceerd, waardoor alles op zijn juiste plek viel. Het was goed te horen dat Beethoven een van zijn lievelingscomponisten is, want Mikdad volgde diens ontwikkelingen en emotionele turbulentie met empathie en mededogen. Daarna volgde, in een ijzingwekkend ‘kalme’ beweging het door Liszt getranscribeerde Schubertlied Gretchen am Spinnrade, waarin het ‘Meine Ruh is hin’ niet werd uitgedrukt in virtuoze jachtigheid, maar in iets diepers en pijnlijkers, waarin alle facetten van de rusteloosheid optimaal werden belicht. In het eveneens door Liszt bewerkte Schubertlied Erlkónig vloog Mikdad er, als symbool voor de man die met zijn zieke kind naar huis galoppeert door de nacht terwijl de elfenkoning (de dood) hem op de hielen zit, wél in vliegende galop vandoor, maar het kind sterft, in de door MIkdad intens doorleefde woorden van Goethe:

De vader huivert, hij rijdt snel

Hij houdt in zijn armen het kreunende kind,

Bereikt de boerderij vermoeid en in nood

In zijn armen het kind was dood

Hierna volgde een elegant gestroomlijnde lezing van Scriabins Fantasie op. 28, waarvan exquise klankkleuren en het geraffineerde lijnenspel in de Waalse Kerk niet helemaal de ruimte kregen om te gaan vliegen zoals Mikdad het leek te bedoelen. Maar mooi was het wel. Na de pauze klonk de majestueuze Derde sonate van Chopin, waarbij Mikdad in het openingsdeel nog een beetje afstandelijk te werk ging, waarna hij in het lichtvoetige Scherzo, het poëtische Adagio en de onstuimige Finale steeds meer leek samen te vallen met de romantische ziel van de Poolse componist. Bij wijze van toegift volgden nog een poëtische lezing van Chopins ‘sturmisch’ bewogen Etude op. 25 nr. 1 en een virtuoos ‘bombardement’ aan sierlijk vervlochten arabesken in Feux Follets uit de 12 Transcendentale Etudes van Liszt. Als Mikdad al doet denken aan een van zijn grote pianohelden, dan is dat wat mij betreft vooral Evgeny Kissin, die van nature eenzelfde soort hyperfocus en ontzagwekkende virtuositeit koppelt aan extreme gevoeligheid. Het zou me niet verbazen als Mikdad het binnenkort ver gaat schoppen op het Elisabeth Concours, waaraan ditmaal ook zijn een jaar jongere collega Nikola Meeuwsen gaat meedoen. Beide vaderlandse pianisten worden gezien als kansrijk en allebei geloven ze in het onmiskenbare feit dat het, om Meeuwsen te citeren, in de muziek draait ‘om een oneindig proces van steeds beter worden.’ We wensen hun beiden veel succes!