Gehoord: 31 december, Concertgebouw. Herhaling 1 januari 2025 op NPO 2 BNN Vara en alsnog te bekijken op NPO start: https://npo.nl/start/serie/nieuwjaarsconcert/seizoen-1/nieuwjaarsconcert_1/afspelen

Door Wenneke Savenije

 

Het is al jaren is het muzikale knalfeest van het nieuwe jaar, het altijd vrolijke, verrassende en inspirerende Nieuwjaarsconcert van het NBE. Zelf was ik ditmaal bij de Generale op 31 december, die aanleiding gaf tot een lijst van dertig kritiekpuntjes op de belichting en andere details, die een dag later inderdaad waren meegenomen tijdens het echte Nieuwjaarsconcert, dat nog diezelfde dag op tv werd uitgezonden. Zo kon het gebeuren dat ik de televisieregistratie beter vond dan de live ervaring in de zaal, maar misschien was die op 1 januari wel net zo overtuigend.

 

 

Home

Het fraai uitgelichte geheel begon met een dubbele stoet blazers die een voor een de lange rode trappen afdaalden aan weerzijden van een gastvrij ogende voordeur in een houten frame voor het grote orgel, terwijl ze, over en weer op elkaar reagerend, sereen en gevoelig Home is van Jacob Collier (arr. Ward Veenstra) speelden. Het klonk alsof ze wilden zeggen ‘Home is where the hearth is’. Deze dubbelkorige ‘openingsserenade’ liep naadloos over in het swingende Brooklyn van Nat Mcintosh (arr. Tini Thomsen), compleet met spetterende solo’s door trombonist Alexander Verbeek en hoornist Ron Schaaper, waarna bastrombonist Brandt Attema, die als nieuwe leider van het NBE de altijd weer geestige, inventieve en spitsvondige leiding van hoboïst Bart Schneemann recent heeft overgenomen, vanuit de deuropening opdoemde en naar voren liep om het woord te nemen met een enorm bashoornachtig gevaarte om zich heen geslingerd.

 

 

Grote schoenen

Hij bleef midden op de trap in de spotlights staan naast twee eveneens fel belichtte schoenen en mompelde iets wat niet overkwam en wat er bij de tv-registratie ook was uitgehaald. Hij wilde bij wijze van eerbetoon aan zijn voorganger, die 36 jaar lang het NBE met onverdroten enthousiasme heeft geleid, zoiets zeggen als: ‘Ik ga nu als opvolger van Bart Schneemann zijn misschien te grote schoenen aantrekken en ik ga mijn best doen er iets moois van te maken.’ Helaas werkte dit niet, maar terecht was het wel. Want in feite waarde de creatieve geest van Schneemann nog door de hele voorstelling, die grotendeels voortborduurde op de ideeën die de concerten van het NBE onder zijn leiding altijd zo bijzonder maakten: muzikale veelzijdigheid , maatschappelijke betrokkenheid en vermenging van culturen.  Ga er maar aanstaan, hoe pak je het aan als je de traditie van zo’n unieke figuur als Schneemann moet gaan voortzetten zonder een copy cat te worden?

 

 

Eigenlijk had Attema maar twee opties: doorgaan in dezelfde geest of met iets totaal nieuws en anders komen. De bedachtzame trombonist koos voor de eerste optie en deed dat met liefde en een goede smaak. In zijn eigen woorden: ‘Eigenlijk sta ik hier al 25 jaar, als bastrombonist van het NBE. Maar dit jaar sta ik ook op het podium van het Concertgebouw als de nieuwe artistieke leider, wat ik een enorme eer en een groot geschenk vind, omdat ik het concert ook heb mogen programmeren. Om de veelzijdigheid van ons prachtige ensemble te vieren, wil ik het NBE vandaag in al zijn facetten laten schitteren. Daarom delen we voor het eerst het podium met de hele NBE-familie, inclusief jongNBE en jongNBEregionaal, dat bestaat uit enthousiaste blazers uit het hele land van onder de 18 jaar. En natuurlijk verwelkomen we bijzondere gasten, muzikanten die eerder dit seizoen deel uitmaakten van onze familie, of die komend jaar deel gaan uitmaken van een van onze nieuwe programma’s. Met de deur wijd open naar het nieuwe jaar, wens ik mede namens alle blazers iedereen een fantastisch nieuw jaar en veel plezier bij de voorstelling.’  Eigenlijk een beetje als een open deur was het thema Open Deur!, oftewel musici uit alle windstreken zijn bij het NBE van harte welkom en daar laat het ensemble zich graag door inspireren, wat altijd al een van de speerpunten van het NBE was.

 

 

Vertrouwde ingrediënten 

Er volgde een aaneenschakeling van bekende NBE ingrediënten, waaronder drie multiculturele en met het NBE vermengde optredens van de Mongoolse (keel)zanger en Morin Khuur-speler Enkhjargal Dandarvaanchig in Ussun Nuttag en verderop in het programma Balyamn Olgyi (arr. Sebastiaan Koolhoven), de warmbloedige Surinaamse jazzangeres Denise Jannah in Bro en de Nederlands-Koerdische zangeres Naaz, die met haar fel gezongen Azadi (arr. Ward Veenstra) de meeste indruk maakte. Fluitist en zanger Sinan Arat leidde een de goddelijke levensadem verheerlijkende soefi-samenzang met het in vier ‘stemmen’ verdeelde publiek, wat een gevoel van eenheid en vrede creëerde.

 

 

En als altijd  waren er weer optredens van de jonge winnaars van de compositiewedstrijd ‘Op weg naar het Nieuwjaarsconcert’, die vrolijk werden ingeleid met kleine interviewtjes door Nienke de la Rive Box: Kobus Janssen (15) verdedigde vanachter de vleugel met zijn kleurrijke en professionele Meet in the Middle de gedachte dat er zelfs tussen de meest uiteenlopende mensen altijd consensus mogelijk is, de xylofoon spelende vriendjes Mateo Suknovic en Noud Egelmeers (10/11) hadden een ingenieus muziekspel op woorden bedacht voor hun Mini Game en oud-winnares Linde Geboers (18) kreeg al zingend en pianospelend de zaal en haar eerder bezongen geliefde mee met haar om het fenomeen megafocus draaiende stuk De Eindsprint. Net als zijn voorganger had Attema zichzelf een ontroerend mooie, door Willem van Merwijk bewerkte solo toebedeeld: Doppelgänger, een lied van Schubert, waarbij de donkere schaduw van de fel uitgelichte solist, die eenzaam op de midden trap stond, zich bijna angstaanjagend aftekende tegen de ‘open deur’ achter hem. Het klonk stemmig, fluweelzacht, plechtig en voornaam.

 

 

Auferstehung

Al deze elementen werden overzichtelijk aaneengeregen door kortere stukken, waarbij alleen het opzwepende folkloristische element van de vorige edities – vaak in de arrangementen van Julian Schneemann – ontbrak, al werd dat weer enigszins gecompenseerd door de mooie instrumentale bewerking die Arjan Linker van het beroemde zigeunerlied Djelem Djelem had gemaakt (wel jammer dat er niet een zigeunerzangeres bij was gesleept, zoals jaren geleden de inmiddels overleden ‘Queen of Gypsies’ Esme Redzepova, die er een bloedstollende uitvoering van gaf). In Symphonische Dansen ‘Tempo di Valse’ van Rachmaninoff (arr. Bram Kortekaas) ging de elegant bewegende danser Aaron de Lamotte, die vanuit de zaal de middelste trap oprende naar de open deur, grappige en ontroerende ‘duetjes’ aan met verschillende blazers uit het NBE die een voor door de deur een naar buiten buitelden.  In het door Johan Plomp bewerkte Imagine van de Beatles zongen alle exotische gasten samen bij wijze universele van oproep tot een betere wereld.

 

 

De instrumentale intermezzi hadden vooral de uitstraling van een swingende bigband of een klassiek ensemble, eindigend in het majestueuze Auferstehung (arr. Hugo Bouma), de verheven maar ook een beetje megalomane oproep tot wederopstanding van Gustav Mahler, waarin alle krachten zich plechtig en welluidend samenbundelden. Tot besluit volgde er nog een vrolijke parade van alle jongNBE’ers en jongNBEregionalers, die een voor een een minisolootje kregen in de herhaling van het swingende Brooklyn. Dat was heel aardig bedacht en ook op de rest van het programma viel weinig aan te merken, behalve dan dat het een beetje een optelsom van behoedzaam uitgezochte, keurig aan elkaar geplakte en goed uitgevoerde ‘losse’ onderdelen was, waaraan de traditionele diepere boodschap, de humor, de kwinkslagen en de verrassende verhaallijn ontbraken. Helaas waren er ook nu weer geen ballonnen, die feestelijk naar beneden dwarrelden, maar dat heeft te maken met de vrees dat het geknal associaties wekt met minder leuke knallen in de wereld en dus met respect voor mogelijk getraumatiseerden in de zaal. Het komende seizoen is een deel van de NBE-programma’s nog gebaseerd op de muzikale en theatrale ideeën van de geniale Bart Schneemann. In de nieuwe programma’s zal Attema steeds meer zijn eigen gezicht laten zien, waarmee het NBE vermoedelijk een wat minder vrije en inventieve, maar wel degelijke en behoedzame muzikale lijn zal gaan volgen, vermoedelijk wat minder fantasierijk,  onvoorspelbaar, origineel en spectaculair, maar wel oerdegelijk en muzikaal verantwoord.

Wenneke Savenije

foto: Wenneke Savenije en Insta De Blazers

 

Info:

https://nbe.nl

Uitzending: https://npo.nl/start/serie/nieuwjaarsconcert