Tweede pianoconcert Rachmaninoff e.a. werken. Sinfonia of London o.l.v. John Wilson m.m.v. Benjamin Grosvenor, piano. Gehoord 25 november 2025 – Grote Zaal, Concertgebouw Amsterdam

Door Mark Doorn

 

Van studio naar concertzaal

Sinfonia of London draagt de naam die ooit tot de verbeelding sprak in studio’s, niet in concertzalen. Het oorspronkelijk orkest werd in 1955 opgericht als flexibel studio-ensemble en was decennialang te horen op meer dan driehonderd film soundtracks. Na jaren van stilte blies dirigent John Wilson het orkest in 2018 nieuw leven in. Zijn doel: een flexibel topensemble, bestaande uit de beste musici uit toonaangevende Britse en internationale orkesten, dat zich net zo thuis voelt in de studio als op het podium.

Sinds die herstart zijn de opnames van Sinfonia of London overladen met prijzen en lovende recensies. Het orkest trad op bij de BBC Proms, is regelmatig te horen op de Britse televisie en radio en bouwde in korte tijd een reputatie op als een van de meest precies spelende ensembles van zijn generatie.

Het optreden van vanavond was een mijlpaal: het eerste internationale optreden ooit en meteen een debuut in een van de meest veeleisende zalen ter wereld. Dat het orkest deze uitdaging niet alleen aandurfde, maar ook glansrijk doorstond, maakt dit debuut des te betekenisvoller. Voor zowel dirigent John Wilson als voor de solist, de Britse toppianist Benjamin Grosvenor, was het overigens niet het eerste optreden in het Concertgebouw.

 

 

Don Juan met fluwelen handen

Richard Strauss’ Don Juan is een werk dat direct tot de verbeelding spreekt, maar ook het risico in zich draagt tot overdaad als het niet met genoeg transparantie wordt gespeeld. Maar geldt dat eigenlijk niet voor alle Symfonische gedichten van Strauss? Onder de trefzekere leiding van John Wilson klonk het werk echter als een studie in helderheid. Of Richard Strauss, die veel van zijn werken in het Concertgebouw heeft uitgevoerd, Don Juan hier zelf ooit heeft gedirigeerd is niet bekend.

Wat opviel was de fluwelen strijkersklank: glanzend en nooit schel, warm zonder te verdikken. De melodielijnen vloeiden als vanzelf naar elkaar over. De beroemde altvioolpassage in het lyrische middendeel, nadat de eerste stormachtige en virtuoze episodes van Don Juan zijn neergedaald, was een zacht, warm, bijna intiem moment waarin Don Juan even niet de veroveraar is, maar de beschouwer – een korte blik in zijn meer melancholische kant.

De soli – zowel in de blazers als de strijkers – kregen precies genoeg ruimte om te ademen zonder dat het ensemble uiteenviel. Deze Strauss was niet pompeus, maar verleidelijk. Een Don Juan die verleidde met subtiliteit in plaats van bravoure.

 

 

Een brave Rachmaninoff

Rachmaninoffs Tweede pianoconcert blijft een publiekslieveling, maar is op zijn kwetsbaarst als er te veel romantische opsmuk wordt toegevoegd. Het orkest hield die valkuil behendig op afstand. De tempi waren prettig laag, de klank was gelaagd en het samenspel nauwkeurig.

Pianist Benjamin Grosvenor speelde zoals hij oogt: degelijk, beheerst, met een zekere nederigheid tegenover de partituur. Er mistte een zweem van risico, een vleugje karakter of het soort doorgecomponeerde fantasie dat Rachmaninoff kan laten zingen.

De uitvoering was niet geheel foutloos en bleef wat keurig binnen de lijntjes, maar eerlijk is eerlijk: juist die benadering bracht een zekere rust in het overbekende werk, waardoor het orkest de verdieping kon zoeken in kleur en spanningsopbouw. Het echte vuurwerk bleef uit, maar het publiek liet de solist tot driemaal toe terugkomen en verleiden tot een toegift, in de vorm van een Prelude van Bach.

 

 

Hoe Brits wil je het hebben?

Het kan verbeelding zijn, maar er schuilt iets vanzelfsprekends in een Brits orkest dat Elgar speelt. Misschien is het de klanktaal, misschien de culturele herinnering die in elke frase lijkt mee te trillen. Feit is dat de Enigma Variations deze avond het hoogtepunt vormden.

Onder Wilsons soepele maar gedetailleerde gebaren groeide het orkest naar zijn meest expressieve vorm. Nimrodwerd niet schemerig gedoseerd of opgeblazen, maar breed en warm neergezet, met een stille eenvoud die vele woorden overbodig maakte. De omliggende variaties fonkelden van karakter – van het nerveuze H.D.S.-P. tot de verfijning van Dorabella en de schitterende orkestrale gloed van E.D.U. waarbij we nog even mochten genieten van het prachtige Maarschalkerweerdorgel.

 

 

Hier klonk een orkest dat niet hoefde te zoeken, dat wist wat het wilde zeggen en vooral: hoe. Dat Sinfonia of London zelden samenkomt en toch zo homogeen klinkt, is opmerkelijk. Dat het orkest deze zaal vanaf de eerste maten wist te bespelen alsof zij er al jaren thuishoort, is indrukwekkend. Een debuut dat naar meer smaakt.

Mark Doorn

 

Info:

https://www.concertgebouw.nl/concerten/8110211-rachmaninoffs-pianoconcert-nr.-2-met-benjamin-grosvenor-sinfonia-of-london