Gehoord: Concertgebouw Amsterdam, Grote Zaal

Door Willem Boone

 

Concertgebouwpenning voor Hans van de Boom

Er zijn van die concerten die bij wijzen van spreken direct op cd gezet zouden kunnen worden. Het eerste Zondagochtend Concert van dit seizoen was er zo een, door de consistent hoge kwaliteit van soliste, dirigent en orkest. Voor het concert begon, hing er al een sfeer in de lucht van ‘Er gaat iets gebeuren, maar we weten niet wat.’ Dat werd spoedig duidelijk toen mediadirecteur Bart Barnas van de AVRO/TROS het podium betrad om Hans van den Boom te bedanken voor 30 jaar presentatie van het Zondagochtendconcert op Radio 4 en van het jammerlijk verdwenen radioprogramma Spiegelzaal. Van den Boom wist van niets en Barnas verzocht het publiek zodra de deuren bovenaan de trap openden om de oud-presentator een ovatie te geven. Dat moet zeker een bijzondere gewaarwording geweest zijn om eenmalig onder groot applaus de trap af te dalen!

 

 

Daarna nam directeur van het Concertgebouw Simon Reinink het woord om Van den Boom de Concertgebouwpenning te overhandigen, iets wat nog nooit eerder gebeurd is. Verder overhandigde hij een eeuwigdurend passe-partout voor de Zondagochtendconcerten. Van den Boom gaf in een korte speech aan dat hij verwacht had vanaf volgende week te kunnen uitslapen, maar dat toch kennelijk niet de bedoeling was. Hij toonde zich grappend tevreden met de concertgebouwpenning, maar had eigenlijk wel een lintje verwacht. Ten slotte vroeg hij het publiek thuis en in de zaal om vooral te blijven luisteren naar de concerten en de nieuwe presentator, Saskia Voorbach. Zij trad bij dit concert voor het eerst aan.

 

Ravel

Als eerste stond Ravels Concerto en sol pour piano¸ diens ‘gewone’ pianoconcert, op het programma. Deze uitvoering werd gestreamd en dat was toepasselijk, want pianosoliste Anna Fedorova mag wel de ‘koningin van de streaming’ genoemd worden. Haar in 2013 in de Grote Zaal gefilmde uitvoering van Rachmaninoffs Tweede Pianoconcertbereikte legendarische status en werd miljoenen keren op YouTube bekeken. Ditmaal speelde zij voor het eerst Ravels spetterende pianoconcert en haar uitvoering mocht er direct vanaf het begin wezen: haar glissandi hadden flair en haar toon had présence. Zij had geen moeite met het flitsende passagewerk en de samenwerking met orkest en dirigent verliep uitstekend. Het is muziek waar je op de vroege zondagochtend meteen blij van wordt: het deel heet niet voor niets ‘allegramente’ en vrolijk en brutaal is deze muziek zeker. De kwetterende trompetsolo zorgde voor een glimlach op het gezicht en de partij voor de hoorn, die op sommige momenten ronduit hachelijk is, kwam er zonder problemen uit.

 

 

Opvallend was hoe dirigent Ilan Volkov nauwlettend oogcontact met de soliste hield en het orkest met strakke hand leidde.  Fedorova speelde de cadens helder, hoewel misschien niet uitgesproken sensueel. Het eind van het eerste deel was ronduit flitsend. De inzet van het tweede deel, adagio assai, was kalm, waarbij de pianiste een mooi onderscheid tussen de melodie van de rechterhand en de zachte begeleiding in de linkerhand maakte. Zij verleende deze muziek precies wat ze nodig heeft: eenvoud. Daarnaast was haar tempo goed gekozen en ‘ongehaast’, wat zij gedurende het hele deel consequent volhield. De inzet van de fluit was beeldschoon en de hobo klonk een fractie gedempt, wat erg fraai was. Volkov zorgde met het hele orkest voor een liefdevolle begeleiding. Ook het snelle derde deel, Presto, kende ronduit brutale momenten. Ook hier zorgde de dirigent voor een heldere begeleiding, waardoor je motiefjes hoorde die vaak in andere uitvoeringen ten onder gaan in een luidruchtig geheel. Fedorova zorgde voor puntig pianospel en als gezegd had deze uitvoering zo op cd gekund!

 

 

Tsjaikovski

De programmatoelichting beschreef de Vierde Symfonie van Tskjaikovski als ‘Noodlotssymfonie’, wat vooral voor het eerste deel, Andante sostenuto, geldt. Dit zou volgens de componist terug te voeren zijn op het idee dat ‘de kracht van het lot te sterk is voor het individu om te weerstaan.’ Het voert terug op dramatische momenten uit zijn privéleven, zoals zijn kortstondige huwelijk en de scheiding die daarna volgde. Het eerste deel bevat twee elementen die vaak terugkomen, zoals de plechtige, bijna fanfare-achtige motieven door de kopersectie van het orkest en aan de andere kant de rustige, meer lyrische gedeeltes. Het knappe van deze uitvoering was dat ze niet voorbijging aan de ‘onheilszwangere’ momenten, maar nergens te zwaar op de hand werd. Integendeel, de dirigent zorgde ervoor dat de texturen steeds transparant bleven en dat het spel in de climaxen energiek bleef. Bij Tsjaikovski is de choreografische dimensie nooit ver weg en ook in deze symfonie trof regelmatig het dansante karakter. In het tweede deel, Andantino in modo di canzona, kwam na de mooie inzet van de hobo en de diepe strijkers ook weer zo’n ‘balletachtige’ passage voor, waarbij je bijna een paar balletdansers voor je zag. Dat dansante karakter hield Volkov gedurende de hele uitvoering vol. Hij heeft een duidelijke en sierlijke slag en weet het orkest meer dan eens tot pianissimospel te verleiden waarbij je je oren spitst. Het merkwaardige derde deel, Scherzo: pizzicato ostinato klonk spatgelijk in alle strijkers en klonk als een briesje, de blazers, met onder meer een snerpende piccolo, leken opnieuw uit een ballet weggelopen. De inzet van het laatste deel, Finale: allegro con fuoco was met recht ‘con fuoco’ en ook hier vervielen dirigent en orkest niet in al te grote zwaarmoedigheid en wisten zij al te banale momenten, die soms in Tjaikovski’s muziek voorkomen, te vermijden. De coda was indrukwekkend en ik moet zeggen dat ik niet eerder deze Vierde Symfonie zo overtuigend hoorde uitvoeren. Het was een interpretatie om door een ringetje te halen en ook deze lezing had direct op cd gekund! Ilan Volkov is een dirigent wiens naam ik niet kende: hij is vaste gastdirigent van het Brussels Philharmonic. Je zou zeggen dat hij een aanwinst voor het Nederlands Philharmonisch Orkest is als Viotti aan het eind van dit seizoen opstapt. Het vooruitzicht dat je met regelmaat concerten van dit niveau in Amsterdam zou kunnen horen is bijna te mooi om waar te zijn!

Willem Boone

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Anna Fedorova en recensent Willem Boone

 

Info:https://www.annafedorova.com

https://www.npoklassiek.nl/programmas/het-zondagochtend-concert