Gehoord: 8 november 2024, Muziekgebouw aan ’t IJ Amsterdam

Door Harry-Imre Dijkstra

 

De finale van het Nationaal Cello Concours van de Cellobiënnale was net als alle vorige edities op Nederland gericht. Deze keer niet alleen omdat finalist Thomas Prechal Nederlands-Tsjechische ouders heeft, maar ook omdat de Canadese finalist Bruno Tobon momenteel in Den Haag studeert en de derde in de rij, de Israëliër Ori Ron bij Pieter Wispelwey zijn masterstudie in Amsterdam afrondt.

 

 

Finalisten bij dit concours hebben niet het voordeel van een gelouterd orkest in de rug. Dirigent Leonard Elschenbroich wist het Amsterdamse Conservatoriumorkest deze editie prima aan te sporen in de begeleiding van driemaal de Rococovariaties van Tsjaikovski, maar kon de diverse ongelukjes bij de blazers niet voorzien, evenmin de fletse zweem over de klank van de hoge strijkers wegpoetsen. Wel veerde het orkest duidelijk op, toen het studiegenoot en finalist Ori Ron mocht bijstaan en was het ensemble behoorlijk alerter en energieker.

De vlekkeloos uitgevoerde opzet van de finale mocht een enthousiaste respons aan het publiek ontlokken: eerst een introductievideo met reacties van elke finalist op een aantal vaste vragen, vervolgens de uitvoering van het concertante werk en tot slot een kort solowerk. Wat betreft het laatste onderdeel maakte Thomas Prechal met zijn eigen compositie Inner scream zonder meer de meeste indruk en dwong hij de zaal tot muisstil en aandachtig luisteren. Hier speelde én sprak iemand via zijn instrument, een componist die de mogelijkheden van zijn instrument origineel weet te benutten.

 

 

Ori Ron creëerde met zijn op Bach hintende arrangement van de Ellington-standard “’n a sentimental mood’ onbedoeld een mogelijkheid tot vergelijking met Tsjaikovski’s meesterlijk geslaagde vermenging van de Rococostijl, die van hemzelf en de invloed van Mozart. Het laat zich raden dat Rons visie zich daarmee nauwelijks kon meten. De textuur was menigmaal erg ondoorzichtig.

 De inzet van Tsjaikovski’s werk door Ron was veelbelovend, netjes afgewerkt, niet te zwaar en naar Barok neigend. Hij bleek gedurende de uitvoering een begaafde én slordige speler, die soms een nonchalante en flegmatieke indruk maakte. Zijn Variaties waren in ieder geval tot een behoorlijk minder coherent geheel gesmeed dan bij de eerste finalist van de avond, Bruno Tobon.

 

 

Tobons dramaturgie en timing van de verschillende Rococovariaties waren uitzonderlijk. De deeltjes werden onder zijn handen schetsen van karakters, waartussen hij met groot gemak varieerde. Het andante graziosowas zelfs hét magische intieme moment van de avond. Technisch gezien was het opmerkelijk dat sommige van zijn toonladderpassages wat onduidelijk doorkwamen, terwijl zijn flageoletten werkelijk superieur waren. Tobon maakte van alle finalisten het meeste contact met orkest en dirigent, luisterde, reageerde en anticipeerde opmerkelijk goed. De glimlach op zijn gezicht verried menigmaal het innige plezier dat hij zelf beleefde aan deze muziek; hier zat met recht een muzikant.

Thomas Prechal etaleerde van meet af aan met geprononceerde toon helderheid in zijn klassieke opvatting van Tsjaikovski’s concertante werk; soms wat keurig en weinig beweeglijk in het betoog, hier en daar ook behoedzaam maar degelijk in het passagewerk. Ook getuigde hij gedurende de uitvoering van een groot overzicht en koos hij met veel rust in het spel zijn momenten om een nieuwe invalshoek te tonen, al leek een romantische uithaal of al te sterk kleurcontrast hem wat uitdagend. Alles bij elkaar leverde hij de meest solide uitvoering van de drie, wellicht niet de meest begeesterende.

 

 

Prechal wachtte naast de eerste prijs ook de Publieksprijs, Tobon mocht de tweede prijs in ontvangst nemen en Ori Ron veroverde de derde prijs én de prijs voor de beste uitvoering van de opdrachtcompositie van Matthias Bartololey, die tevens in de jury zitting had. Concoursdeelnemer Mudré Buckuté uit Litouwen ontving ook twee prijzen: de Start in Splendorprijs en de Aanmoedigingsprijs.

 

 

Een andere kijk op dit concours kan naast alle deskundigheid van professionele juryleden verfrissend zijn. De jeugdjury onder leiding van de twaalf-jarige cellostudente Eline Dijkstra uit Hilversum had de volgende bevindingen:

‘De eerste kandidaat, Bruno Tobon, had een prachtig vibrato en een mooie toon. Ook kon hij goed communiceren met het orkest. Hij was erg speels met zijn muziek en hij leefde er mooi in mee. Hij lachte er soms zelfs bij, ondanks de technische moeilijkheden. Ook liet hij het erg romantisch en gevoelig overkomen, waardoor je echt alleen op hem ging letten en niet op het orkest.

De tweede kandidaat, Thomas Prechal, speelde alle noten keurig hoe ze moesten zijn. Je kon aan hem merken dat hij het zelf een mooi stuk vond en je kon de expressie ook goed van zijn gezicht aflezen. Zijn klankcombinaties in de eigen compositie waren origineel, bijvoorbeeld toen hij tegelijk streek en pizzicato speelde.  Dit zelfgeschreven stuk sprak niet zo aan als de andere korte stukken. Maar hij kon goed uitleggen in het filmpje vooraf waarom hij het zo geschreven heeft.

Ori Ron, die als laatste mocht optreden, vertelde in het voorafgaande filmpje dat hij veel energie zou hebben om te gaan spelen. Dat was bij zijn entree op het podium al te merken. Zijn begin was erg pakkend. Daarna zat hij er jammer genoeg af en toe een beetje naast. Een beetje nerveus was hij wel. Op sommige momenten had hij een erg goede expressie.

Het was in ieder geval heel knap dat alle kandidaten de stukken uit hun hoofd konden spelen.

De jeugdjury zou de prijzen zo verdelen: Ori Ron 3e prijs; Thomas Prechal 2e prijs; Bruno Tobon 1e prijs.’

Harry-Imre Dijkstra

Foto’s: Foppe Schut

 

On-line terugkijke van de finale:

https://www.cellobiennale.nl/nl/pQnMlF3/livestream-finale-nationaal-cello-concours