Gezien: De Meervaart, Amsterdam, 14 juni 2025

Door Suus Blanke

 

Groeiende bekendheid

Het gebeurt veel vaker in de muziekwereld: tijdens het werkzame leven heeft de musicus /componist nauwelijks naam en een eeuw later wordt deze iconisch. Dat trof b.v. J.S. Bach. Omgekeerd kan ook: tijdens het leven een beroemdheid en nu totaal vergeten. Dat trof b.v. Joachim Raff. En als vrouw had je het naturlijk al helemaal moeilijk. Zo kan het echter ook gaan met een voorstelling. Dat gebeurde met de voorstelling (Musical meets Opera) Frieda Belinfante.

 

 

Wat eerst begon als een kleine korte voorstelling van 20 minuten, groeide uit tot een voorstelling van 50 minuten voor het Fringe Festival in Amsterdam/ Theater achter de Dam. Nadat er een samenwerking was ontstaan met De Nationale Opera, kon de voorstelling worden uitgebreid tot een avondvullende voorstelling van anderhalf uur. Met 4 musici en een driekoppig ensemble ging de voorstelling in 2024 in première en werd afgelopen mei wegens groot succes met nog meer deelnemers herhaald. Toen viel dit initiatief mij pas op, maar ik kon helaas door familieomstandigheden de voorstelling niet bezoeken. Mijn geluk was dat de voorlopig allerlaatste voorstelling in theater De Meervaart in Amsterdam West plaatsvond, waar ook vele, inmiddels op deze voorstelling geattendeerde musici uit de klassieke muziekwereld, rondliepen.

 

 

Musical meets Opera

Bij aanvang sloeg mij in eerste instantie de schrik om het hart toen Esther Lindenbergh als Frieda Belinfante haar zang inzette. Had De Nationale Opera zich inmiddels verlaagd tot het programmeren van musicals??? Ook voelde de voorstelling een beetje aan als een schoolvoorstelling, waar deze overigens ook voor is gebruikt, maar het ontwikkelde zich gaandeweg tot een volwassen theateravond. Ondanks het feit dat er tijdens de door DNO geprogrammeerde Musical meets Opera geen klassieke operazang te horen was, was het een zeer rijke (opera) musical en ging het publiek geenzins met een leeg gevoel naar huis, wat mij meermaals is overkomend bij de grote en bekende musicals in ons land.

 

 

Chekhov Trio

Nu zal de schooljeugd waarschijnlijk niet de stem van Hans van den Boom hebben herkend, die de voorstelling opende. Het was een fragment van radio 4 waarin de presentator in 1995 het overlijden van Frieda Belinfante meldde, waarop radio 4 het door Henriëtte Bosmans geschreven, en aan Belinfante opgedragen Celloconcert liet horen. De reden dat Belinfante niet bekend is geworden als grote celliste, zouden haar te kleine handen zijn geweest. Verder werd zij door haar enige mannelijke partner, fluitist Johan Feltkamp, aangemoedigd te gaan dirigeren en dat werd haar grote passie. Het bleek geen handige begaafheid als vrouw in haar tijd, want vrouwelijke dirigenten weerden niet of nauwelijks geaccepteerd.

 

 

De muziek werd tijdens de voorstelling gespeeld door het Chekhov trio, bestaande uit Fem Devos (piano), Emma Rhebergen (viool) en Anna Litvinenko (cello). Vanwege een blessure werd violiste Emma Rhebergen vervangen door Ruth Mareen. Alle muziek van de voorstelling was kunstig bewerkt door Leonard Evers en Frank Irving, waarin met heel goede overgangen fragmenten uit o.a. het repertoire van Bosmans, Leo Smit, Ravel en Dvorák werd gespeeld. Bovendien illustreerde de muziek de levensloop van Belinfante, zonder dat het er dik en goedkoop bovenop lag. Het louter uit vrouwen bestaande Chekhov Trio zat als man gekleed op het podium, maar de vrouwelijkheid straalde er doorheen. De leden tranformeerden soms tot Henriëtte Bosmans of Johan Feltkamp, beiden partners van Belinfante. Vervolgens vormden ze een mannelijke verzetsgroep ten tijde van de WOII. Daarna werden ze geflankeerd door vijf andere zangeressen, gehuld in vrolijke jaren vijftig-jurken. Onder leiding van klarinetiste Neus Molero i Beinito brachten ze al zingend en dansend de hoopvolle Amerikaanse jaren vijftig over het voetlicht. Tijdens de gehele voorstelling bracht het Chekhov Trio het te spelen repertoire ook nog eens degelijk en uitstekend tot klinken.

 

 

Esther Lindenbergh

Esther Lindenbergh had een heel groot aandeel in de voorstelling als Frieda Belinfante, die zij samen met de anderen droeg, zonder de ster van de avond te willen worden. Na haar propedeuse aan de Dansacdemie Lucia Marthas in Groningen vertrok Lindenbergh naar Amsterdam om een opleiding te volgen aan de Frank Sanders Akademie voor Musical en Muziektheater. Ze speelt goed viool, fluit en cello, wat in deze voorstelling geweldig van pas kwam. Haar danskwaliteiten kwamen vooral goed tot uiting in de dans als de moeder van de jonge Frieda, gechoreografeerd door Aisa Lafour. Ondanks dat haar stem niet klassiek geschoold is, zong ze zuiver en boeiend genoeg om de hele avond van te genieten.

 

 

Frieda Belinfante in het buitenland.

De half joodse Belinfante heeft tijdens de WOII moeten vluchten, mede vanwege haar verzetswerk in onze hoofdstad. Haar terugkomst in Amsterdam werd een grote teleurstelling, waarop ze besloot naar Amerika te emigreren. Daar ontmoette ze haar grote (vrouwelijke) liefde en in Californië kreeg ze de kans het Orange County Philharmonic Orchestra als dirigente te leiden.

Dit vertrek uit Nederland is natuurlijk één van de redenen dat ze in de vergetelheid is geraakt. Gelukkig is er nu meer bekendheid aan haar persoon gegeven door Toni Bouwmans die Een schitterend vergeten levenschreef, waarop deze Musical meets Opera gedeeltelijk op is gebaseerd. Voor de tekst en het concept is Sietse Remmers verantwoordelijk, terwijl Sytske van de Ster tekende voor de regie. Er waren eenvoudige rekwisieten, leuke regievondsten en handige snelle kleding-wisselingen, waardoor de voorstelling stroomde en het boeiende leven van Frieda Belinfante heel duidelijk werd neergezet. Het was dan ook terecht, dat na een oprecht ovationeel applaus in de overvolle zaal, om financiële steun werd gevraagd om deze voorstelling in het Engels te kunnen vertalen voor promotie van dit project in het buitenland. Op de website van Voordekunst is te lezen dat deze geldinzameling inmiddels is geslaagd!

Het is heel fijn dat het door velen mogelijk is gemaakt dat de bijzondere levensgeschiedenis van Frieda Belinfanta ook in andere landen, waaronder Amerika, met deze geweldige Musical meets Opera in de hand, meer bekendheid kan krijgen.

Suus Blanke

Info:

Website Chekhov Trio:

https://chekhovtrio.com

 

Website Ester Lindenbergh:

https://estherlindenbergh.nl/

Het boek: Een schitterend vergeten leven:

https://www.uitgeverijbalans.nl/boeken/een-schitterend-vergeten-leven/

Korte impressie van de voorstelling:

https://www.youtube.com/watch?v=55dlwYmrbks