Gehoord in Artis te Amsterdam op 22 nov. 2024

Door Suus Blanke

 

De D(r)ome van Raoul

Jonge mensen zijn tegenwoordig heel inventief en dat moeten ze in deze tijd ook zijn, want werk in de cultuursector ligt niet voor het oprapen. Zo bedacht Raoul Petersen het concept Dome Concerts en wist voor dit project zeer goed klassiek opgeleide musici aan zich te binden. Geen wonder, want hij produceerde o.a. ook het Grachten Festival in Amsterdam en de Piano Biënnale in Arnhem en Nijmegen. Bij Dome Concerten maakt Petersen gebruik van een ronde koepel als concertzaal. Tijdens de liveconcerten wordt er met een computer gecreëerde film getoond in de koepel, waardoor er een enorm ruimtelijke visuele illusie ontstaat. Het eerste Dome concert werd mogelijk gemaakt door het Grachten Festival in het Planetarium van Artis, waarna er meerdere volgden in DOT Groningen, in het Museon Omniversum te Den Haag.

 

 

 

Grieg’s Wonderland

Op de koude donkere novemberavond stond al een hele lange rij mensen te wachten, voordat het hek van Artis openging. In het Planetarium kon het publiek plaatsnemen rond een cirkelvormig podium, waarop een piano, stoelen en muziekstandaards stonden. Met trots werd het concert aangekondigd en gewaarschuwd dat bij misselijkheid het publiek de ogen moest sluiten. Als jazzmusici werden Koenraad Spijker -piano, Emma Roijackers -viool, Kalle de Bie -cello en David Cristobal Litago -saxofoon aangekondigd. Er zou louter muziek van Grieg worden gespeeld, Alles gearrangeerd door saxofonist David Cristobal Litago. De musici zouden twee delen uit de Holberg Suite, Nottorno uit de Lyrisch stukken voor piano, het Andante uit een pianotrio en de Peer Gynt Suite 1 en 2  ten gehore brengen.

 

 

De verbeelding van Julius Horsthuis

De beelden voor dit Dome concert werden gemaakt door Julius Horsthuis. Hij maakte al eerder de baanbrekende full-Dome film Recombination en had een tentoonstelling Foreign Nature in het Nxt-Museum Amsterdam. Horsthuis voelt zich eerder een documentairemaker dan een artiest, een natuurfotograaf van de wiskunde. Iets wat al bestaat geeft Horsthuis op een andere manier weer. Horsthuis maakt gebruik van door de computer gegenereerde fractels; het resultaat van wiskundige formules. Hij maakt ze zichtbaar met speciale software en creëert daarmee buitenaardse landschappen en sci-fi-kathedralen. Volgens Horsthuis zou het kijken naar de beelden vergelijkbaar zijn met het maken van een LSD-trip.

 

 

Het resutaat.

Terwijl de muziek begon bevonden wij ons in het heelal onder de Melkweg. Als snel bewogen we naar de aarde en andere planeten. In de verte werd het noorderlicht zichtbaar. Een fenomeen die veelal te ervaren is in Noorwegen (tegenwoordig ook vaker in Nederland), het land waar Edvard Grieg woonde en werkte. De tweede helft van het concert, tijdens de Per Gynt Suites, werden we een planeet ingezogen. Daar binnen gekomen werd de fantasie van Horsthuis zichtbaar. Er waren wonderlijke  kaleidoscopische figuren met mooie gedempte kleuren, die soms op rotsen leken en dan weer op een soort (ijs)kristallen en steeds een andere vorm aannamen. Er was nooit stilstand en de illusie van sci-fi-kathedralen waren zo immens hoog dat het een ongelooflijke visuele diepte / hoogte creëerde. Het leek of we met z’n allen door het dak van het planetarium keken.

 

 

Ondertussen speelden de vier musici muziek uit Grieg’s muzikale wondere wereld. Het werd duidelijk dat deze in timing op de beelden was afgestemd of omgekeerd. Helaas kon ik David Cristobal Litago op zijn saxofoon nauwelijks horen. Maar dat kan aan de ronde vorm en akoestiek van de zaal hebben gelegen, want de saxofonist stond voor mij (waar ik zat) achter de piano. De musici bleven ook op hun plaatsen staan en bewogen zich niet over het ronde podium, wat misschien voor de muziek een beter efect was geweest, maar voor de musici waarschijnlijk niet mogelijk. Het was ook jammer dat Koenraad Spijker niet op een vleugel speelde, al was de pianist zelf het niet met mij eens. Dat hij een goede pianist is, werd wel duidelijk op de wijze waarop hij alsnog een enorm volume uit het instrument wist te halen, zonder deze hard te laten klinken. Voor mij droeg Koenraad Spijker samen met Kalle de Bie en vooral Emma Roijackers het concert. Pas bij Solveig’s Lied klonk de fluwelen saxofoontoon van David Cristobal Litago met deze prachtige melodie boven alles uit. Inmiddels werden we de planeet uitgeblazen en kwamen weer in het heelal terecht en bleken op onze stoelen te zitten in het planetarium van Artis.

 

 

Experiment

Het was geen topconcert, al werd er goed gespeeld en bleef de muziek dicht bij het origineel. Mijn verbeelding bij de muziek van Grieg is ook heel anders, dan die van Julius Horsthuis. Dat kan ook niet anders en geldt voor iedereen die deze muziek kent.

 

 

 

Toch is het een heel erg leuk concept om de wiskunde van de muziek in klank en de wiskunde van een computerprogramma in beelden samen te brengen in een koepel. Het spreekt waarschijnlijk een heel ander publiek aan dan het gangbare concertpubliek. Dat is ook de bedoeling en toe te juichen. Voor wie van experimenten houdt, is het (de komende maand) de moeite waard te gaan kijken en luisteren in één van de koepels die ons land rijk is!

Suus Blanke

 

Info:

 

Een kort introductiefilmpje over Grieg’s Wonderland

https://www.youtube.com/watch?v=oht0Q4LFiWY

 

Een beter filmpje staat op de website van Dome Concerts onder het hoofdstuk Wonderland.

In dit hoofdstuk staat ook een verwijzing naar de websites van de musici.

https://www.domeconcerts.nl/

 

GRIEG’S WONDERLAND wordt gespeeld op 6 december 2024 in DOT Groningen om 19.00 en 21.00 uur.

IN A TIME LAPSE wordt gespeeld op 20 december 2024 in DOT Groningen en op 21 december in het Omniversum in Den Haag. Alle aanvang om 19.00 én 21.00 uur.