Gehoord: Werken van Mozart, Tsjaikovski, Bellini, Donizetti en Schumann, 1 oktober 2024, Grote Zaal Concertgebouw, Amsterdam

Door Wenneke Savenije

 

Kae Chun Jul

Volgens een oude legende stichtte Danjun (Zoon van God) in 2333 voor Christus het rijk Gojoson, het oude Korea. Danjun zou tot 1122 v. Chr. Blijven regeren, waarna een Chinese burggraaf de macht overnam. Tot begin van de vorige eeuw vierden de Koreanen Kae Chun Jul, de Nationale Stichtingsdag van Korea, tijdens de traditionele oogstfeesten op de derde dag van de tiende (maan)maand, maar sinds 1949 wordt de Kae Chun Jul jaarlijks op 3 oktober gevierd. Die dag speelt het Korean National Symphony Orchestra o.l.v. de Belgische dirigent David Reiland haar romantische feestprogramma ter ere van Kae Chun Jul in de Reduta concertzaal in Bratislava, maar gisteravond werden in het Amsterdamse Concertgebouw alvast drie dingen gevierd: Kae Chun Jul, de ophanden zijnde Stichtingsdag  van Korea om een lans te breken voor het behoud van nationaal erfgoed en waardevolle universele cultuur als klassieke muziek, het debuut van het Korean National Symphony Orchestra in de Amsterdamse muziektempel en het altijd weer spraakmakende optreden van Korea’s beste culturele exportproduct van de afgelopen decennia: de Koreaanse lyrische coloratuursopraan Sumi Jo, inmiddels al 61 jaar, maar still going strong.

 

 

Operadiva

Sumi Jo studeerde bij o.a. Carlo Bergonzi en Elsabeth Schwarzkopf, maakte in 1986 haar Europese debuut, floreerde als operadiva in met name het belcanto repertoire over de hele wereld in de grote operahuizen, werkte samen met beroemde dirigenten als Herbert von Karajan, Sir George Solti, Zubin Metha, Lorin Maazel en de zanger PLacido Domingo, nam ruim 50 albums op en won twee Grammy Awards. Von Karajan noemde haar stem een ‘stem van boven, het beste geschenk dat God ons heeft gegeven.’ Op YouTube zijn talloze opnames van de Koreaanse operaster te vinden, maar met één rol stijgt Sumi Jo boven alles en iedereen uit: haar werkelijk verpletterend krachtige en zuivere versies van ‘Der Hölle Rache’’,  de bijna onzingbare aria van de Koningin van de Nacht uit Mozarts opera Die Zauberflöte, die ze talloze keren heeft gezongen. Zelfs Sumi Jo was er bang voor vanwege de ijzingwekkend hoge noten ervan. Voor elke uitvoering studeerde ze urenlang de hoogste noten en dronk ze zichzelf moed in met sloten Ginseng thee. Dat werkte en het resultaat was ongeëvenaard, zie bijvoorbeeld de imposante opname uit 1995 in Parijs op YouTube: https://youtu.be/xo037TCt3p0?si=Aqzh07licF8BioY6

 

 

Humor

De Koreaanse diva, die gisteravond kwiek de rode trappen afdaalde in een spectaculaire jurk die getuigde van haar vrolijke en flamboyante karakter, is niet van plan ooit oud te worden. Met haar geblondeerde haren, haar brutale grapjes en vrolijke bewegingen op het podium, heeft ze wel iets weg van een ondeugende tiener. Het in grote getalen aanwezige Koreaanse publiek weet dat te waarderen en ging al uit zijn dak voordat hun nationale heldin ook maar een noot had gezongen.  Ze zette in met Donizetti’s aria Chacun le sait (uit La fille du regiment) en dat was even schrikken, want haar stem is in de loop der jaren wel wat minder geworden en haar vibrato was lichtelijk over de top. Toch wist Sumi Jo die vocale minpuntjes te verbloemen met haar theatrale expressiviteit en haar geestige gedrag op het podium, waar ze zichzelf bijna karikaturaal neerzette als een gesjeesde operadiva, met een humor en luchthartigheid die maakte dat je haar alle technische onvolkomenheden vergaf. Er volgde een Koreaans lied van Keungsoo Lim, As Spring Approaches Over a River’, waarin Sumi Jo met wuft wegwuivende handgebaren aangaf dat die ene hoge noot wel erg lang duurde. En tot besluit wiep de vedette zich op Bellini’s succesaria Casta Diva, die zeker wel eens mooier geklonken heeft, maar met haar kokette flair, zuivere melodielijnen en theatrale uitstraling vergaf je de diva haar nog steeds iets te wijdlopige vibrato en was het geheel toch zeker de moeite waard.

 

 

 

Jaemin Han

Voorafgaand aan Sumi Jo’s spectaculaire optreden, begonnen dirigent David Reiland en het Korean National Symphony Orchestra heel toepasselijk aan een door Harnoncourt en zijn geestverwanten geïnspireerde uitvoering van de Ouverture uit Mozarts Die Zauberflöte. Het duurde even voordat het orkest aan de berucht moeilijk te bespelen akoestiek in de Grote Zaal gewend was en ook Reiland had wat tijd nodig om zijn artistieke draai te vinden, maar al gauw dwong het orkest bewondering af door zijn lichtvoetige gedisciplineerd in samenspel en samenklank, waardoor Mozart stijlvol tot leven kwam. Daarna soleerde de pas 18-jarige Koreaanse topcellist Jaemin Han, jongste eersteprijswinnaar ooit van de George Enescu International Competition, in uitstekende samenspraak met het orkest in de   Rococovariaties in A, Op. 33 voor cello en orkest. Dat de gaaf en trefzeker zijn virtuoze partij vertolkende cellist gevoelsmatig niet helemaal uit de verf kwam, had mogelijk meer te maken met Tjsaikovski’s stuk dan met zijn muzikale potentie. Want in de ontwapenende solotoegift die volgde, liet Jaemin Han zijn ware aard zien: in Tsjaikovski’s altijd weer betoverende Valse Sentimentale voor cello solo, bloeide Hans warme cellotoon helemaal open, zodat zijn imposante spel nu ook bezield klonk.

 

 

Levendige Schumann

Na de pauze musiceerden orkest en dirigent op volle toeren tijdens hun levendige uitvoering van Schumanns Symfonie nr. 4 in d, Op. 120 in de originele versie uit 1841. Reiland neigde ertoe vooral de markante en soms zelfs bijna oorlogszuchtige passages uit deze vierdelige symfonie te benadrukken, terwijl de romantische lyriek er af en toe wat bekaaid vanaf kwam doordat de dirigent de orkestmusici niet echt de ruimte gaf om op toepasselijke momenten sonoor te zwelgen in romantische sehnsucht en verlangen. Van Schumannns bede alterego’s kwam de onstuimige Florestan als het ware beter uit de verf dan de overgevoelige en introspectieve Eusebius, maar dat nam niet weg dat Reiland en het Koreaanse orkest, dat bewonderenswaardig veel doet aan educatie en publieksparticipatie, zich met elan, stijl en klasse wisten in Amsterdam te presenteren.

Wenneke Savenije

 

 

 

Info:

https://www.knso.or.kr/eng/

https://www.interartists.nl/projects/g2huypl6yqg3xvyumsmtzd7q09dqti-933kl