Lichte en kolossale klanken bij slotconcert Winteravonden aan de Amstel
Gehoord: Waalse Kerk, Amsterdam, 22 december 2024
Door Willem Boone
Spectrum aan kleuren
De avond in de goed gevulde Waalse Kerk begon uiterst sereen met een selectie uit de Preludes opus 34 in een onbekende transcriptie voor viool en piano van Sjostakovitsj. Liza Ferschtman speelde de eerste Prelude betoverend, subtiel gevolgd door pianist Andrey Gugnin. Daarna pakte de violiste alsnog uit en ze liet een spectrum aan kleuren horen. Beide musici wisten goed het desolate in deze muziek over te brengen. Zoals vaak bij deze componist waren er ook ongrijpbare momenten, zogenoemde ‘grimlachjes’, waarbij je niet goed de vinger kan leggen op de intenties van de componist. Daarna speelde Ivan Karizna de ellosonate van Debussy, waar hij direct imponeerde met zijn présence en diepe toon. In de Sérénade, modérément animé waren zelfs zijn pizzicati imposant. Opvallend was het wederom subtiele pianospel van Gugnin. In de Finale Animé, léger et nerveux was het spel van beide musici bij vlagen hypnotisch. Karizna verplaatste zich met huid en haar in de materie, jammer dat deze sonate maar zo kort is!
Ravel
Als laatste werk voor de pauze klonk de Vioolsonate van Ravel. In het eerste deel, Allegretto, maakte Ferschtman mooie lange lijnen, terwijl de vleugel soms herinnerde aan het geluid van klokken. De toverachtige sfeer was typerend voor deze componist en deed onder andere denken aan zijn ballet Ma mère l’oie. Beide musici speelden de bekende Blues met gevoel voor jazz, terwijl het laatste deel Perpetuum mobile: allegro voorbijflitste.
Rachmaninoff
Na de pauze stond het Trio Elégiaque opus 9 (en niet opus 9 nr 2, zoals abusievelijk in het programma stond. Het is het tweede elegische trio van deze componist, dus het gaat om het ‘Trio élégiaque nr 2 opus 9’ ). Daar waar het eerste elegische trio vrij kort van duur is, gaat het in dit geval om een compositie van kolossale afmetingen. Rachmaninoff schreef maar weinig kamermuziek: het bekendst is eigenlijk zijn Cellosonate, die net als bij Beethoven meer voor piano en cello dan andersom geschreven is. Veel pianisten zeggen dat hun partij in deze sonate zo nodig nog moeilijker is dan in een van Rachmaninoff’s Pianoconcerten. Toch vormen zijn de delen ervan korter dan in dit trio en ze vormen een coherenter geheel. Ook in dit geval was er sprake van een zeer prominente pianopartij, waarbij de twee strijkers soms moedig ‘tegengas’ gaven, maar door de schrijfwijze wil het in dit stuk geen echte kamermuziek worden. Het heeft misschien niet de allure van een verkapt pianoconcert, maar symfonisch is de klank bij vlagen zeker. Vooral het eerste deel, Moderato, is erg lang uitgevallen en ondanks mooie momenten ontbeert het een duidelijke opbouw. Indrukwekkend was de opening van Karizna, daar waar pianist Gugnin voor de pauze vooral licht en subtiel geklonken had, ontwikkelde hij nu vaak een enorm krachtige klank. Daarbij werd hoorbaar dat de klank van de vleugel soms dof was. Ook het tweede deel, Quasi variazione, was verhoudingsgewijs lang. Het thema werd mooi en ingetogen voorgedragen op de piano en de strijkers speelden hun partij briljant. De pianist legde in de rustige gedeeltes kwetsbaarheid in zijn toon. In die momenten deed de muziek denken aan het Pianotrio van Tsjaikovski, die eveneens een lang trio van symfonische allure schreef en dat Rachmaninoff mogelijk als voorbeeld voor dit trio genomen heeft. Het laatste deel, Allegro risoluto, begon met kolossale akkoorden op de piano. Aan het eind herneemt Rachmaninoff het beginthema met het obsederende dalende motief van het eerste deel, een ander punt dat dit stuk gemeen heeft met het Pianotrio van Tsjaikovski. Als geheel was de uitvoering indrukwekkend, maar eerlijk gezegd had ik liever laatstgenoemd trio of het Tweede Pianotrio van Sjostakovitsj gehoord dan dit lange, enigszins op twee gedachten hinkende Trio Elégiaque van Rachmaninoff.
Willem Boone
Info:
