Nicolas van Poucke geeft Mozart spierballen
Pianorecital Classical Music Productions, Nicolas van Poucke speelt Debussy, Mozart, Ravel en Franck. Gehoord: 6 oktober 2024 Kleine Zaal Concertgebouw, Amsterdam
Door Wenneke Savenije
Veelzijdig
Twee dingen waren heel bijzonder aan het geanimeerde pianorecital dat Nicolas van Poucke (1992) afgelopen zondag gaf in het Concertgebouw. De Kleine Zaal zat stampvol met een opmerkelijk jong publiek, waaronder veel volgers van de pianist op Instagram. En, belangrijker, de authentieke bevlogenheid waarmee Van Poucke de werken op het programma te lijf ging. Met kameleontische flair veranderde hij zijn pianistiek, zijn toucher, zijn klank en zijn eigenzinnige wijze van fraseren en articuleren bij elk nieuw werk op het programma. En daarmee manifesteerde Van Poucke zich afwisselend als de onstuimige romanticus, de meer beschouwelijke impressionist en de gevoelige poëet die alle drie in hem zitten.
Toch maar muziek
Van Poucke, broer van celliste Ella en danser Timothy, heeft in een grijs verleden lang op ballet gezeten: ‘Ik werd zelfs aangenomen op de dansafdeling van Codarts. Maar toen moest ik van mijn pianodocent kiezen: ‘Piano of ballet, klaar!’ Als jongetje ging hij al mee naar de orkestrepetities van zijn vader, de trompettist Cyrille van Poucke. Zijn moeder, Mercdes Leon, speelde professioneel altviool, maar ging later liever taarten bakken. Gezelligheid en muziek gingen bij de Van Pouckes thuis hand in hand en dat is nog steeds zo. Nicolas en Ella kregen thuisonderwijs, om zoveel mogelijk vaardigheden op hun instrument te ontwikkelen. Studeren werd voor beiden een soort tweede natuur, maar van pushen was bij hen thuis geen sprake. Niet dat Nicolas van voortdurend studeren hield, maar zijn moeder zorgde ervoor dat hij in elk geval genoeg studeerde. Zo kon hij zich op een natuurlijke manier ontwikkelen tot de opmerkelijke pianist die hij uiteindelijk zou worden, niet om er rijk of beroemd mee te worden, maar wel omdat hij nu eenmaal verschrikkelijk veel van muziek houdt. Dat spat af van de posts op zijn Instagram waar hij regelmatig laat zien hoe hij thuis studeert. Zo zat hij deze zomer al in een koele kimono de Prélude, Choral et Fugue van César Franck te studeren, met een opmerkelijk relaxte techniek en een verfijnd gevoel voor sfeer en klankkleuren. Maar een paar posts later laat hij, zoevend door het groen op zijn racefiets, zijn volgers weten dat buiten fietsen voor hem de ideale manier is om zich voor te bereiden op een concert.
Inspiratiebronnen
Van Poucke, die piano studeerde bij David Kuyken en Jan Wijn, doet niet aan irritante sterallures. Hij laat zich niet voorstaan op zijn masterclasses bij Murray Perahia, Martha Argerich en Alfred Brendel, maar heeft daar wel veel van opgestoken. Net als van alle oude plaatopnames van legendarische musici die hij verzamelt, en van alle recitals die hij jarenlang trouw bezocht in de Serie Meesterpianisten van Marco Riaskoff. Onbewust lijkt hij de grootste maestro uit die serie, de Russische pianogigant Grigory Sokolov, een beetje te imiteren als hij zonder veel poespas naar de vleugel loopt en begint te spelen, om na afloop van een werk nauwelijks te buigen en met een hoofdknikje meteen weer de zaal te verlaten. Het gaat de echte kunstenaar onder de pianisten immers om de muziek! Van Poucke: ‘Voor mij is de piano het ultieme instrument. Je kunt helemaal alleen een volwaardige muzikale wereld scheppen, daar heb je verder helemaal niemand voor nodig. Het repertoire is eindeloos. Er zijn eeuwenlang solowerken voor piano geschreven. Maar de piano is bovendien ook hét instrument om andere musici te begeleiden en om samen te werken in kamermuziek verband. Ik vind het heel fijn om mijn eigen ding te doen maar er gaat niets boven een fantastische kamermuziekervaring waar alles klopt. Ik doe beide genres even graag! En als dat zou vervelen kun je als pianist ook nog eens hele opera’s en symfonieën gewoon op de piano spelen.’ Van Poucke heeft zijn pad gevonden en valt op harmonische wijze samen met wat hij doet.
Poëtische klanken
En zo verraste Van Poucke zijn volgelingen met opmerkelijk bezonken en poëtische bespiegelingen aan de vleugel tijdens zijn ingetogen vertolkingen van Images I en II van Debussy. Daadwerkelijk riep hij daarbij beelden op van reflecties van het licht op het water, in de rondte schietende vissen, maanlicht dat de ruïne van een tempel beschijnt en klokken door het gebladerte. Mouvement klonk beweeglijk en in Hommage à Rameau zag je de barokmeester door de parken van Parijs slenteren met een hoofd vol muziek. Van Poucke schetste de taferelen in verfijnde pasteltinten en met sierlijke armgebaren.
Dramatische Mozart
Maar in zijn onstuimige vertolking van misschien wel de mooiste pianosonate die Mozart geschreven heeft, de Sonate in a, KV 310, ontpopte Van Poucke zich tot een zuivere dramaticus, die Mozart zonder pardon uit de roze poederdoos trok waarin zijn pianosonates nogal eens gesmoord worden. Van Poucke gaf Mozart testosteron en spierballen. Hij benaderde de sonate met masculiene kracht, liet de noten tot de verbeelding spreken en bracht in alle delen fraaie lijnen aan, zodat het klinkende geheel begon te lijken op een opera over de liefde in al zijn voor- en tegenspoed. Mozart klonk enerverend, ontwapenend en ontroerend, al waren de kwikzilverachtige melodielijnen soms wellicht een beetje aan de harde kant, maar dat dan weer zonder echt te storen.
Magistrale Franck
In zijn meeslepende uitvoering van Ravels driedelige Sonatine nam van Poucke omwille van de Franse welsprekendheid weer wat gas terug. Onder zijn vaardige handen klonk dit meesterwerk van Ravel zo overtuigend, dat het eigenlijk alleen maar zo kon klinken: fris, geraffineerd, intelligent, stijlvol en boordevol verbeeldingskracht, detail en nuance. Van Poucke besloot zijn recital met zijn lievelingsstuk, waarop hij al maandenlang had zitten studeren, de Prélude, Choral et Fugue van César Franck, waarin zowel Bach als Wagner doorklinken. Volgens Van Poucke is het stuk ‘een spirituele reis, een werk van mystiek, contemplatie en religieuze extase.’ Hij heeft er van alles over gepost op zijn Instagram en zijn liefde voor dit werk zit overduidelijk heel diep. Zelf zegt hij over het stuk van Franck: ‘Deze compositie valt op door zijn diep religieuze sfeer en innovatieve driedelige structuur. Het is een eerbetoon aan Bach en introduceert tegelijkertijd rijke chromatische (en misschien Wagneriaanse) harmonieën. Als een van de baanbrekende werken in cyclische vorm bereikt de grote fuga een verbluffend hoogtepunt waar het fugathema prachtig samensmelt met het koraalthema – een buitengewoon moment in de muziek.’ Van Poucke gaf er een magistrale uitvoering van, waarbij de overkoepelende architectuur magische doorkijkjes bood en zowel het mystieke als het contemplatieve van Francks Prélude, Choral et Fugue alle ruimte kregen. Van Poucke speelde het monumentale stuk recht uit zijn hart en dat kwam over. Er volgde nog een dromerige toegift van Mozarts Ave verum corpus in de bewerking van Franz Liszt.
Wenneke Savenije
Info:
https://www.instagram.com/nicolasvanpoucke.pianist
https://www.nicolasvanpoucke.com