Richard Strauss – Ein Heldenleben

Aangezien de nu zo gevierde Eroica van Beethoven in de laatste jaren van de negentiende eeuw volgens Richard Strauss maar al te weinig populariteit genoot, zag hij voor zichzelf de schone taak weggelegd om de Duitser van nieuwe heroïsche noten te voorzien ‘met veel hoorns, die wederom op heldendom afgesteld zijn’. Hij componeerde twee contrasterende toondichtingen over de Held contra mundus, die hij het liefst als tweeluik opgevoerd zag worden. Eerder bespraken we al de nieuwe uitgave van zijn komische werk Don Quixote; nu is het tijd voor diens dramatische tegenhanger Ein Heldenleben, over een denkbeeldige strijder en zijn krijgshaftige en romantische avonturen. De reacties op de première liepen sterk uiteen; zowel uitroepen van hoge lof als het ach-en-wee van volledige afkeuring waren in de pers vertegenwoordigd.

Ook van de musici worden gedurende het drie kwartier durende stuk de nodige technische heldendaden verlangd, waarbij ze bovendien een complex veld van dichte meerstemmigheid en rijke harmonie moeten navigeren. Daarom is het des te belangrijker dat Ein Heldenleben in een goed leesbare, overzichtelijke editie wordt uitgebracht. De notatie van de muziek, die overigens door Strauss werd opgedragen aan Willem Mengelberg en het Concertgebouworkest, is verduidelijkt door ingewikkelde divisi niet op één balk af te drukken, maar op aparte balken, al gebeurt dit niet geheel consistent. Door zorgvuldige vergelijking van de eerste editie met de autograaf en aanvullende bronnen is er overeenstemming gecreëerd tussen de verschillende instrumenten wat betreft markeringen van dynamiek. Alle ingewikkeldere Duitse termen zijn voorzien van een Engelse vertaling.

Verder bevat deze uitgave een aantal aantrekkelijke curiosa. Naast enkele facsimile’s van Strauss’ manuscript, is het vooral waardevol dat de onbekende oorspronkelijke versie van het slot is opgenomen als appendix, waarin het stuk niet eindigt met één laatste triomfantelijke uitbarsting, maar juist wegsterft in de verte. Afgezien van wat slordigheden en drukfouten in het kritische commentaar is er weer een puike nieuwe Strauss van de Breitkopf-persen gerold.

Melle Heij

Breitkopf & Härtel PB 5711
ISMN 979-0-004-21648-4