Gehoord: Vriendeloterij Zomerconcerten, 9 juli 2024, Concertgebouw Amsterdam

Door Wenneke Savenije

Heilig vuur

Wat is er zo bijzonder aan de Belgische violist Marc Bouchkov (1991), die inmiddels al vaak in het Concertgebouw optrad met o.a. het Nederlands Philharmonisch Orkest? Allereerst zijn gloeiende passie, die werkt als een fakkel op alle noten die hij speelt. Alsof hij het Olympisch vuur ontsteekt bij aanvang van een stuk, blijft dat vuur branden tot de allerlaatste noot en daarmee wordt de muziek van binnenuit verlicht en verwarmd en spontaan naar een hoger level getild, dat ver uitstijgt boven de gemiddelde ‘geslaagde’ viooluitvoering. Bouchkov opereert als een muzikale samoerai en sleurt de luisteraar mee in een betoverende en soms verpletterende klankwereld, waarin liefde, kennis, oprechtheid, gevoel voor stijl en balans, een delicate smaak, intensiteit, sensitiviteit, diepgang en schoonheid regeren. Dat geldt niet alleen voor de muziek die hij speelt, maar ook voor de benadering van zijn instrument – een Jean Baptiste Vuillaume uit 1865- en voor zijn onstilbare honger naar de ultieme kennis over de Kunst van het Vioolspel. Ook zijn eigen composities – waaronder een Fantaisie on two Ukrainian Folk Themes en een Chaconne voor twee violen – getuigen van dat ‘heilige vuur’, waarmee Bouchkov afgelopen dinsdag een weergaloze uitvoering gaf van het Vioolconcert in e, op. 64 van Mendelssohn, met het Beethoven Orchester Bonn o.l.v. Dirk Kaftan.

 

 

Vioolmuziek als oertaal

Geboren uit een Russische vioolfamilie – zijn grootmoeder Zora Shikmuzaeva werd vierde op de Koningin Elisabeth Wedstrijd in 1963, zijn vader Evgueni Bouchkov won de derde prijs in 1989 en Bouchkov zelf belande in 2012 in de finale – groeide hij op met de viool, zodat de geluiden die uit dit instrument komen hem vermoedelijk méér zeggen dan woorden. Matis Vaitsner, zijn grootvader van moederszijde, de Oekraïense violiste Alissa Vaitsner, gaf hem zijn eerste vioollessen tussen 1996 en 2005. Daarna studeerde hij in Parijs bij Claire Bernard en Boris Garlitsky, bij Michaela Martin aan de Kronberg Academy in Duitsland, waar hij van 2017 tot 2019 ook lesgaf. Sindsdien laat hij zich coachen door de Russische vioolpedagoog Eduard Wulfson in Zwitserland. Inmiddels is Bouchkov zelf professor aan het Conservatoire de Liège in Luik, een taak die hij uiterst serieus neemt, getuige o.a. zijn even boeiende als educatieve video’s op YouTube, waarin Bouchkov reageert op oude opnames van violisten uit de Gouden Eeuw van het vioolspel, om samen met zijn volgers het spel van ongeëvenaarde grootheden als Fritz Kreisler, Jascha Heifetz, Yehudi Menuhin, Tibor Varga, Josef Hassid en Jacques Thibaud te doorgronden. Daarbij zoemt hij vol bewondering in op de technische en muzikale bijzonderheden die deze violisten zo uniek maken. Hij legt uit waarom hij zoveel heeft opgestoken van Geminiani’s Art of Playing on the Violin (1731) en in een filmpje schetst hij een levende stamboom van alle grote violisten uit heden en verleden en hoe die aan elkaar verbonden zijn. Steeds weer probeert hij te verklaren waarom werkelijk goed viool spelen op het hoogste niveau niet alleen een kwestie is van focus, heel hard studeren en volmaakte instrumentbeheersing, maar ook van verbeeldingskracht, totale devotie, diep doorleefde emoties, stijlgevoel, elegantie, oprechtheid, natuurlijkheid en het verlangen naar hemelse schoonheid, die meer dan in alle andere kunsten ‘aanraakbaar’ is in de muziek. Wie werkelijk inspirerend muziek wil maken moet uiteindelijk in alle eenvoud een doorleefd verhaal vertellen, alle krochten van zijn eigen persoonlijkheid doorgronden om vanuit zijn ziel optimaal te kunnen reflecteren en reageren op alle facetten van de partituur, zodat er een wezenlijke communicatie tussen de componist, de musicus en het publiek ontstaat.

 

 

Fenomenale Mendelssohn

En zo dook Bouchkov, in de openingsmaten nog even aarzelend maar al snel met de kracht en de snelheid van een Ferrari, in de overbekende partituur van Mendelssohns Vioolconcert, die hij met felheid en noblesse, maar ook met sprankelende fantasie en stoutmoedige kracht, nieuw leven inblies. Dankzij zijn zinderende toonvorming, zwierige streek, eigenzinnige articulatie, sprankelende fraseringen en uitmuntende gevoel voor muzikale samenhang en spanningsopbouw, klonk Mendelssohn als een verfrissend avontuur, met een onstuimige cadens in het openingsdeel, innig zingende melodielijnen in het ‘sweet’ (maar nooit sentimenteel) verklankte Andante en een woeste en gepassioneerde muzikale stormloop tijdens de finale. Het Beethoven Orchester Bonn, dat zich voorafgaand aan Mendelssohn onder de semi- Harnoncourt-achtige leiding van Dirk Kaftan in een hortende en stotende uiteenzetting van Beethovens Ouverture ‘Leonore’ nr. 3 in C, op. 72 b niet van zijn meest subtiele kant had laten horen, voegde zich nu gewillig naar de muzikale capriolen van Bouchkov, die klonk als de soulmate van Mendelssohn en erin slaagde op veel momenten de magie van waarachtige sublimatie en catharsis op te roepen. Mendelssohn klonk prachtig. Gewoontegetrouw gaf Bouchkov daarna nog een stoutmoedige toegift: de meesterlijk gespeelde Danse Rustique uit de Vijfde Solosonate van Ysaÿe, die hij ook opnam voor het Verbier-Festival Gold/ Deutsche Grammophon album, waarop hij werken van Mendelssohn en Ysaÿe speelt met het Verbier Festival Chamer Orchestra o.l.v. Gábor Takàcs-Nagy.

 

     

 

Beethoven 5

Er volgde nog een samengebalde uitvoering van Beethovens Vijfde symfonie, waarin Kaftan en het Beethoven Orchester Bonn nu wat subtieler en genuanceerde te werk gingen dan in de Ouverture ‘Leonore’. Vanuit de behoefte om dit overbekende werk vooral niet standaard of gezapig te laten klinken, opteerde de dirigent voor een scherpe articulatie, pittige tempi, robuuste accenten, een levendig rubato, grote contrasten en vaak extreme dynamische schakeringen, waarbij de fraseringen associaties wekten met de zingende acteurs die een bonte opera-avond proberen op te vrolijken. Het klonk allemaal een beetje onrustig, lomp en nogal typisch Duits, maar saai was het zeker niet en er waren ook mooie momenten.

 

 

Tekst: Wenneke Savenije

Foto’s: Eduardus Lee

 

 

Info:

https://www.concertgebouw.nl/vriendenloterij-zomerconcerten

https://www.bouchkov.com

 

 

Opname van Bouchkovs Mendelssohn met violist/dirigent Nikolai Szeps-Znaider, die op 10 augustus zelf Beethovens Vioolconcert komt spelen in de kleurrijk geprogrammeerde serie Vriendenloterij Zomerconcerten:

 

 

Video’s Reacting to OLDER RECORDINGS!:

https://www.youtube.com/@MarcBouchkovViolinist