Wonderfeel beleeft 11de editie en trekt opnieuw duizenden levensgenieters aan met muziek in de natuur

Beleefd: Verschillende concerten op Landgoed van Kasteel Groeneveld, Baarn, 4 juli 2025. Vervolg: 5 en 6 juli aldaar.

Door Wenneke Savenije

Lintdorp in het groen

Voor de vaste bezoekers van Wonderfeel, die al negen zomers lang afreisden naar het landgoed Schaep en Burgh in ’s Gravelande, was het misschien even wennen dat het festival zich nu heeft verplaatst naar het landgoed van Kasteel Groeneveld in Baarn. Maar ook van daaruit kunnen sportieve bezoekers al wandelend of per ov-fiets in hooguit een half uurtje het festival bereiken, terwijl er elektrische pendelbusjes klaarstaan op Station Baarn om minder mobiele bezoekers heen en weer te rijden naar de attracties van Wonderfeel 2025. Waren de met tentzeilen overkoepelde concertpodia voorheen in het weelderige groen van Schaep en Burgh gedrappeerd als een soort concentrische cirkels, op het minstens zo fraaie landgoed van Kasteel Groeneveld bleek eerder sprake te zijn van een soort lintdorp langs het water, waar de vier hoofdpodia – het direct aan het kasteel grenzende Het Veld, het helemaal aan de andere kant gelegen Het Nest, met daar tussenin De Stek en Het Bos- en andere artistieke hotspots als De Boekenbar, Het Dorp, Dansage en Boomverzen, worden afgewisseld met verganistische eettentjes, bars en koffietentjes, frietfietsen en drinkwaterpunten.

Langs het water zijn uitnodigend ligstoelen neergezet om even te kunnen relaxen, op het hele terrein zijn kleine picknick terrasjes opgetrokken, er is een boomhut met info en verantwoorde merchandising en er is ook voorzien in een speeltuintje voor de kinderen. Wat wil je nog meer wanneer je als liefhebber van natuurgebieden en mooie muziek wil genieten van een dagje uit?

Muziek in de brandende zon

Op de openingsdag van Wonderfeel straalde de zon en sjokten de veelal wat oudere bezoekers, gewapend met hoedjes, wandelstokken en stoffige sneakers, dapper in de hitte heen en weer door het lintdorp om zoveel mogelijk aangename ervaringen op te kunnen doen. Nog voor het Wonderfeel Festival Orchestra op Het Veld van wal stak met het openingsconcert, hadden de bezoekers al een vreedzame strijd geleverd om de bankjes in de schaduw te bezetten, waardoor de laatkomers genadeloos het concert moesten zien te overleven in de felle zon. Niemand die daar moeilijk over deed, wat pleit voor het onderhoudende muziekaanbod, want vrijdag was de hitte af en toe niet te doen, terwijl de bezoekers toch heel geconcentreerd naar de musici op de podia zaten te luisteren.  Gehuld in een vrolijke feestjurk leidde Maartje Stokkers het openingsconcert in met een charmant praatje, waarbij ook de burgemeester van Baarn zijn positieve zegje deed over het belang van cultuur en de verbindende krachten van muziek in de natuur.

Daarna ging de programmering van Wonderfeel, waarin dit jaar veel aandacht wordt besteed aan muziek uit de Westelijke Balkan, toepasselijk van start met de Fantasie Concertante van de weinig bekende Kroatische componiste Dora Pejačević (1885-1923), die al op haar 37e stierf aan complicaties van de bevalling van haar zoontje. Ze ging de geschiedenis in als een pionier in de Kroatische klassieke muziek en één van de eersten in haar land die de laat-romantische stijl wist up te graden tot een symfonisch niveau. Ze schreef orkestwerken, kamermuziek, pianowerken en liederen, waarbij ze zich hoorbaar liet beïnvloedden door componisten als Richard Strauss, Wagner en Scriabin, zonder daarbij haar eigen stem te verliezen. Emotionele diepgang, rijke instrumentatie en harmonische verfijning typeren haar krachtige en enerverende muziek, die complex en gelaagd is, maar toch ook toegankelijk. De uitstekende Kroatische pianiste Martina Filjak noemde Pejačević ‘een nationale heldin’ en liet haar Fantasie Concertante virtuoos, fier en ferm over Het Veld razen, alsof een heftige zomerstorm voor even bezit nam van de verhitte ambiance. Het smaakte naar meer muziek van deze bijzondere componiste.

Wonderfeel Festival Orchestra

Voorafgaand aan Pejačević speelde het uit conservatoriumstudenten samengestelde Wonderfeel Festival Orchestra onder leiding van hun gedreven oprichter en dirigent Johannes Leertouwer een wat bedaarde Valse Triste van Sibelius, gevolgd door een kleurrijkere weergave van diens Karelia Suite, waarin het wemelt van de mythen, legendes en folklore uit het grensgebied tussen Finland en Rusland. Daarna klonk een deels overtuigende lezing van Mahlers Blumine, waarbij het orkest en dirigent de juiste sfeer probeerden te treffen, terwijl de op zichzelf voortreffelijke geluidsinstallaties om de podia in de natuur geschikt te maken als ‘concertruimte’ die weer een beetje tenietdeden. Dat is het probleem van muziek in de buitenlucht: veel noten vervlogen in de wind, fluitende vogeltjes leidden de aandacht nu en dan af, zwiepende bomen hielden er hun eigen ritmes op na en onvoorziene omgevingsgeluiden verstoorden soms de hyperfocus op Mahlers lyrische en intieme noten, die niet optimaal kunnen resoneren in de begrensde ruimte van een concertzaal. Het resultaat was best aardig maar ook diffuus en vaag, zodat ik me dan begin af te vragen wat muziek in de natuur nu ‘extra rustgevend en verbindend’ zou maken en waarom, om de burgemeester te citeren, alles ‘samenhang ademt’, terwijl in mijn vooral op de muziek gerichte beleving die samenhang nu juist versnipperd raakt. Voor wie iets minder gefocussed is op muziek, is dit alles natuurlijk geen probleem, want de entourage kleurt de muziek en de muziek kleurt de entourage, die ook zonder muziek al de moeite waard is voor iedereen, jong en oud, die van wandelen, picknicken en buiten zijn houdt.

Busch Trio

Ik besloot door het fraaie landschap naar Het Nest te slenteren, waar net gedichten werden voorgedragen van o.a. de Baarnse dichter Florian de Backere met muziek door het Viride Kwartet, percussionist Remo Menting, accordeonist Erik Overbeek en de Baarnse pianise Helena Basilova. Het beoogde effect was ‘Gezellig en een beetje ongemakkelijk. Zoals het hoort.’ En zo was kwam het ook over, maar ikzelf was er niet echt voor in de stemming dus ik slenterde weer terug richting kasteel, passeerde een paar nog niet helemaal op gang gekomen minioptredens on the road,  hoorde flarden jazzmuziek door de bigband Nu Art Orchestra van Marike van Dijk in Het Bos en nam bij een van de eettentjes een ‘karma-pitabroodje’, wat in zijn goed bedoelde samenstelling van vega gyros en andere natuurproducten even doorbijten was, zodat ik er maar snel een natuurbiertje achteraan dronk om weer in de mood te komen voor het volgende concert op Het Veld: het Busch Trio in werken van Clara Schumann en Mendelssohn. Dat werd voor mij het hoogtepunt van de eerste dag Wonderfeel, want het Busch Trio – Mathieu van Bellen (viool), Ori Epstein. (cello) en Omri Epstein is in de ongeveer twaalf jaar van haar bestaan een opmerkelijk hechte eenheid geworden, waarin de musici ademen, fraseren, nuanceren en balanceren alsof het stemmenweefsel geproduceerd wordt door één instrument, waarin daadwerkelijk alles met alles samenhangt. Enige stoorzender vormde de wind, die ondanks een heel arsenaal aan wasknijpers af en toe toch de blaadjes van de lessenaars blies, maar daar liet het trio zich niet echt door van de wijs brengen.

Clara Schumann

Het Busch Trio begon met het Pianotrio van Clara Schumann, een werk dat volgens Van Bellen ‘klinkt alsof Schumann het zelf geschreven heeft.’ Dat was niet badinerend bedoeld, maar juist bewonderend: de getalenteerde Clara deed in veel opzichten niet onder voor haar echtgenoot. Zij was de grootste pianovirtuoos van de twee en als ze niet een vrouw was geweest en achter elkaar zoveel kinderen had gekregen, terwijl haar man almaar gekker werd, had ze het ook als componiste heel ver kunnen schoppen. Nu was haar lot dat alles wat ze geschreven heeft overschaduwd werd door de prachtige stukken die Robert produceerde, zodat er pas de laatste jaren sprake is van serieuze aandacht voor haar muziek en een toenemende herwaardering ervan. Terecht, zo bleek alleen al uit het prachtige langzame deel van haar Pianotrio, een melancholiek mijmerend ‘lied ohne worte’ met een intens-persoonlijke zeggingskracht. Het openingsdeel daarentegen klonk juist dramatisch en stormachtig, zelfs bijna Beethoviaans door zijn thematiek en kleurrijke dialogen tussen de drie instrumenten, die op hoog niveau heen en weer bewogen tussen innerlijke onrust en verlangen naar rust. Daarop volgde de elegant gespeelde ‘schaduwwals’ van het Scherzo, en in het afsluitende vierde deel deed het Busch Trio onder de bevlogen leiding van Van Bellen een sprong vanuit de door innerlijke strijd getroubleerde diepte naar zelfverzekerdheid en kracht, alsof Clara ermee wilde onderstrepen dat ze als vrouwelijke componist niet of nauwelijks onderdeed voor haar briljante echtgenoot en zijn vrienden Mendelssohn en Brahms. Het was ontroerend om meegezogen te worden in de ernst en toewijding van Van Bellen en de broers Epstein, die ook in het geliefde Pianotrio op. 49 vanMendelssohn hypersensitief op elkaars spel reageerden, terwijl geen detail en nuance in de partituur hen ontging. Het resultaat was een intens zangerige, prachtig uitgebalanceerde, spannend opgebouwde, bewogen en meeslepende lezing van Mendelssohns Pianotrio uit 1839, dat door Schumann werd omschreven als ‘het meestertrio van de tegenwoordige tijd.’

Geluidsdecor van wapperende tentdoeken

Daarna stapte Musica Temprana met een bonte stoet aan (barok)instrumenten het podium op om op aanstekelijke wijze te repeteren voor het Canciones de Sudamerica, het volgende concert op het kleurrijke programma van Wonderfeel, met fraaie zang van Luciana Cueto in Latijns-Amerikaanse werken uit de barok en de renaissance tot aan het heden, waarop ik helaas niet kon wachten. Volgezogen met indrukken liep ik door het groene Baarn terug naar het station, waarbij ik tegen een vriendelijke mijnheer opbotste die zei: ‘Zoek je het station? Spring maar achter op mijn fiets, want ik ga toch die kant uit.’  Al fietsend vroeg hij me of ik van ‘dat festival bij het kasteel’ kwam. Hij ging er zelf ook naartoe, maar pas de volgende dag. Daar zal hij vast van genoten hebben, want het programma van Wonderfeel is alle drie de dagen onderhoudend en verrassend, alleen zat het weer na vrijdag af en toe een beetje tegen.

Naar verluid zong Olivia Vermeulen op zaterdag een heel avontuurlijk programma, In Heaven, dat ze op 11 november ook in Het Concertgebouw gaat zingen, terwijl topcellist Anastasia Kobekina met violiste Verino Tschumburize en pianist Alexey Botvinov – die al jaren een muziekfestival in Odessa had, dat nu niet meer door kan gaan vanwege de oorlog, zodat hij op dit moment door Europa reist – muziek van de in 2022 de uit Oekraïne gevluchte Valentyn Silvestrov (1937), Moments of Memory, en een pianotrio van Rachmaninoff tot de verbeelding lieten spreken tegen een geluidsdecor van windvlagen en wapperende tentdoeken, dat  onvoorzien associaties wekte met bommen en granaten. Ook op zondag valt er in de groene ‘parallele werkelijkheid’ van Wonderfeel nog veel te genieten en te beleven.

Wenneke Savenije

Info & tickets Wonderfeel, 4 t/m 6 juni, zie: :

https://wonderfeel.nl