Edith Fischer de ster op gedenkwaardig concert door juryleden YPF European Piano Competition 2025

by Wenneke Savenije 9 maart 2025 429 Views

Let op: vanmiddag Finale YPF concours, vanaf 14. 15 in het Muziekgebouw aan ’t IJ! Concert: Tribute to Youri Egorov, wereken van Chopin, Haydn, Brahms, Ravel, Schubert, Singer (wereldpremière, Medtner, Schmidt, Debussy door Hannes Minnaar, Einav Yarden, Ronan O’Hara, Edith Fischer, Nino Gvetadze, Thomas Beijer, Severin von Eckardstein, Jean-Claude Vanden Eynden, m.m..v. Robbert Dijkgraaf en Christiaan Kuyvenhoven. Gehoord: 8 maart 2025, Muziekgebouw aan ’t IJ.

Door Wenneke Savenije

Edith Fischer de ster op gedenkwaardig concert door juryleden YPF European Piano Competition 2025

‘Wat de Young Pianist Foundation doet voor jonge piano talenten in Nederland is uniek en van essentieel belang voor hun artistieke ontwikkeling. Dankzij het concours is het niveau van pianospel in de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen.’ – Jan Wijn

Finale YPF Pianoconcours

‘Kunst is het mooiste wat de mensheid creëert. Het is de enige manier om je innerlijke wereld vorm te geven en te delen met anderen.’ Aldus Thomas Beijer, artistiek directeur van de Young Pianist Foundation (YPF), die dit jaar haar 25e bestaan viert. De afgelopen dagen vonden in het Bimhuis de voorrondes en halve finale plaats van de 9e editie van het YPF European Piano Competition voor jonge pianisten uit heel Europa tot en met 27 jaar. Uit twintig al eerder geselecteerde kandidaten uit 14 landen koos de vakjury drie kandidaten voor de Finale, die vanmiddag, op 9 maart 2025, plaatsvindt in het Muziekgebouw aan ’t IJ: Brecht Valckenaers (België), Paul Salard (Frankrijk) en Viviana-Zarah Baudis (Duitsland) spelen het Vierde pianoconcert van Beethoven of Schumanns Pianoconcert met PHION o.lv. Benjamin Levy. Daarnaast spelen zij het in opdrracht van YPF geschreven ‘plichtwerk’: Lock, Stock and Barrel (’the whole thing’) van Jan-Peter de Graaf. Tijdens het juryberaad speelt voormalig winnaar Jean Pedro Garcia Oliva Beethovens Variaties en Fuga in Es, op. 35 ‘Eroica Variations’.

TOETSEN

Tijdens de eerste editie van TOETSEN, een junior pianoconcours onder auspiciën van het YPF in samenwerking met TivoliVredenburg speelden zes jonge pianisten tussen 11en17 jaar op 8 maart de 2e ronde in het BIMHUIS: Yulianna Beziazychna (11, Leidschendam), Yuewen Yin (14, Capelle aan den IJssel), Simon Rundervoort (15, Utrecht), Demian Filatov (15, Amsterdam), David Kooi (15, Amsterdam) en Adam Akopian (16, Apeldoorn). Vooraf werden zij begeleid door Thomas Beijer, Daria van den Bercken, Mariana Izman, Christiaan Kuyvenhoven en Ralph van Raat. In het traject ‘Vleugels’ zullen zij voor een langere periode begeleid worden door pianisten in binnen- en buitenland.

Hoge artistieke waarden

Kunst in het algemeen en muziek in het bijzonder bezit volgens Thomas Beijer, de opvolger YPF-oprichter Marcel Baudet die afgelopen vrijdag zijn boek Pianogeheimen presenteerde in Athenaeum Boekhandel in Haarlem, ‘universele kracht die louter zelfexpressie overstijgt.’ In dergelijke gedachtes zijn beide pianisten twee handen op een buik, want in het boek van Baudet staan soortgelijke diepzinnige gedachten, wijze lessen en praktische raadgevingen voor zowel beroeps- als amateurpianisten, en eigenlijk voor alle muziekliefhebbers op deze aarde. Beijer: ‘Kunst creëert werkelijk verbindingen die alles doorsnijden, zelfs de tijd. Wanneer we luisteren naar een pianist die Schumanns Pianoconcerto uitvoert, ontstaat er een magische verbinding: tussen de uitvoerder en de luisteraar, tussen de luisteraars zelf, tussen de uitvoerder en Schumann, en tussen de luisteraars en Schumann. Dit is een verbinding op een bijna metafysisch niveau. Magie en metafysica, dit zijn grote woorden, maar ze zijn passend als het om kunst gaat.’ Gelukkig, er zijn nog mensen die beseffen dat klassieke muziek verder en dieper reikt dan entertainment en dat op het hoogste niveau muziek maken om mensen te verrijken levenslange oefening en niet aflatende toewijding vergt. Slaag je daar als musicus in en weet je jezelf fijn te slijpen met de hoogste instrumentale finesse, muzikale wijsheid en morele waarden, dan heb je ook wel iets bereikt, namelijk de toppen van misschien wel het meest waardevolle waartoe mensen in staat zijn.

Selecteren, investeren lanceren

Onder het motto Selecteren, Investeren, Lanceren doet het YPF er alles aan om jonge pianisten met dergelijke idealen in het zadel te helpen, niet alleen door de winnaars van het YPF-concours een prijs te geven, maar ook door hen verder te begeleiden, mogelijkheden tot het volgen van masterclasses te bieden en hen met concertseries steviger in het zadel te helpen. Essentieel is daarbij de betrokkenheid van vakmensen, waaronder de achtkoppige internationale jury -bestaande uit Hannes Minnaar, Einav Yarden, Ronan O’Hara, Edith Fischer, Nino Gvetadze, Thomas Beijer, Severin von Eckardstein, Jean-Claude Vanden Eynden. Zij brachten gisteravond en inspirerend eerbetoon aan het grote Russisch Nederlandse pianotalent Youri Egorov, die in 1976 naar ons land vluchtte en daar in 1988 overleed aan Aids, maar ondanks zijn korte leven en zijn geringe interesse in rooem en een grote carriere, op veel mensen een ontuitwisbare indruk naliet door zijn fenomenlae en poetische pianospel. YPF beheert het erfgoed van Egorov en eert hem elke editie van het YPF-Concours met een speciaal concert.

Tribute to Youri Egorov

En zo beet Hannes Minnaar, gezeten onder een prachtige foto van de verlegen, originele, ontwapenende en soms ook brutale Youri Egorov, het spits af met een uitvoering van diens lievelingswerk: de Polonaise-Fantasie in A. Met alle respect voor het immer waarachtige, sympathieke en zeer soliede pianospel van Minnaar, leek dit werk hem niet echt op het lijf geschreven te zijn. In de lyrische passages wist Minnaar te overtuigen, maar waar de muziek zich verdichtte tot de kolkende lavastromen van emoties, bleef hij in een poging om geen noot, nuance en detail te missen, net iets teveel aan de ‘letterlijke’ kant, waardoor Chopins hartenkreten niet werkelijk konden gaan stromen.

Einav Yarden gaf met ‘holistische’ betrokkenheid van heel haar ziel en zaligheid een fijnzinnige lezing van Haydns Variations in F, Hob. XVII:6, waarin wat soms een beetje stilstond of niet helemaal vlekkeloos verliep gecompenseerd werd door haar bijzondere muzikaliteit.

Daarna was die perfectie en muzikale flow er juist wel in de uiterst bedreven vertolking van Twee Rapsodieën van Brahms door Ronan O’Hara, die met zijn quasi zakelijke betogen bij mij toch een diepe snaar wist te raken.

Wonder

Toen volgde er een wonder in de vorm van het uiterst vitale en muzikale optreden van de90-jarige pianodiva Edith Fischer, die meer dan alle andere muziek maakt met de veeleisende noten van Ravels Oiseaux tristes en Alborada del Gracioso. Al verliep het berucht moeilijk laatste stuk niet helemaal vlekkeloos, toch wist Fischer alle aanwezigen te betoveren en feilloos duidelijk te maken dat in de muziek de normale tijdsbeleving wordt doorbroken, leeftijd geen rol speelt en authentieke expressie nog belangrijker is dan instrumentale perfectie. De manier waarop zij de stukken van Ravel tot leven bracht was van een uitzonderlijke frisheid, schoonheid en suggestiviteit, in een woord: fantastisch! Na haar spectaculaire optreden, bracht wetenschapper en oud-minister Robbert Dijkgraaf een welgemeende ode aan de muziek, die u onderaan dit stuk kunt beluisteren.

Bevrijdende visioenen

Met haar dichterlijke inborst en haar altijd aanwezige elegantie, fijngevoeligheid en empathie voor de noten die ze uitvoert, profileerde Nino Gvetadze vervolgens Schubert in het 2e deel uit zijn Moments Musicaux en het 2e deel uit zijn 4 Impromptus als de tussen licht en schaduw heen en weer dolende dromer die hij moet zijn geweest.

Thomas Beijer nam het publiek vervolgens mee naar een geabstraheerde droomwereld tijdens de wereldpremière van het speciaal voor YPF geschreven stuk Falling van Malcolm Singer, waarin de pianist als het ware een ruimtereis maakt langs vallende objecten in het heelal. In zijn kale, desolate suggestiviteit wekte het werk, niet in de laatste plaats door de fascinerende verbeeldingskracht van Beijer, verwondering, om daarmee ook iets bevrijdends op te roepen, een soort vrije vlucht naar hogere regionen, ver weg van ons aardse tranendal.

Magie

Uitzonderlijk mooi speelde Severin von Eckardstein daarna vijf stukken van Nikolaj Medtner, Florent Schmitt en Debussy, waarbij hij klanken uit de vleugel haalde die je maar zelden in de concertzaal te horen krijgt. Von Eckardstein is niet alleen instrumentaal gezien een geweldige pianist, hij weet ook muzikaal ieder stuk dat hij onder handen neemt uit te diepen tot unieke werelden van lijnen en samenklanken, in de prachtigste kleurstellingen met wonderschone accenten. Von Eckardstein is in alle bescheidenheid een echte magiër aan de piano.

Tot besluit sprak decennialange ervaring uit de integere, stijlvolle, gedreven en evenwichtige uitvoering van Chopins Ballade nr. 4 in f door Jean-Claude Vanden Eynden. Alle hulde ook voor YPF!

Wenneke Savenije