Vier ‘verboden’ cellisten

Cello for ever

Muziekgeschiedenis kan op vele manieren worden verteld. In de beste boeken lopen die vele manieren op een boeiende manier door elkaar heen. Het boek van de Engelse muziekcritica en amateurcelliste Kate Kennedy is zo’n boek. Het beschrijft de geschiedenis van de cello (in zijn algemeenheid), van diverse celli (die in de loop der jaren wisselden van eigenaar en bespeler), van bouwers en van cellisten die enerzijds op gruwelijke wijze te maken kregen met de politiek en anderzijds met hun cello probeerden zich staande te houden, soms met en soms zonder succes.

Uitgangspunt voor Kennedy waren de levens van vier cellisten die tijdens WOII te maken kregen met de nazi’s: de Hongaarse joodse componist Pal Hermann die aanvankelijk aan de nazi’s wist te ontsnappen, maar later werd opgepakt en vermoord; de joodse celliste Anita Lasker-Wallfisch, die werd opgepakt maar mede dankzij haar spel de oorlog wist te overleven; Lise Cristiani die rond 1850 een fatale concertreis maakte door Siberië; en Amadeo Baldovino, de cellist van het Trieste Pianotrio die sprong van een brandend schip, daarbij zijn cello verloor en ook bijna zichzelf. Deze levenshalen lopen in het boek door elkaar waardoor we telkens met andere perspectieven naar iemands leven kijken. Die sensatie ontstaat ook door de vermenging van persoonlijke geschiedenis en algemene geschiedenis. Geschiedenis is een tweerichtingsverkeer van karakter en context; deze geschiedenissen verenigen de uitersten van wat mensen kan overkomen en hoe mensen daarop reageren.

Niet in de flaptekst vermeld maar wel nadrukkelijk in het boek aanwezig, zijn twee aspecten die in deze geschiedenis cruciaal blijken. Als eerste het ‘ondergrondse’ netwerk aan contacten met collega’s, vrienden (ook buiten de cellowereld) en anderen, die bij elkaar deze sector niet alleen in stand houden maar ook een fascinerend aanschijn geven. Als tweede de zwerftochten die instrumenten maken en de gevolgen van politiek en economie voor de muziekwereld. Aan het einde schrijft Kennedy dat haar boek in wezen een reactie is op het feit dat zij door een blessure helaas niet meer goed cello kan spelen. Gelukkig is daar nu iets heel moois voor in de plaats gekomen.

Emanuel Overbeeke

Kate Kennedy: Cello

Head of Zeus

ISBN 978-1-803-28703-4 (gebonden)