Willem Brons nog altijd bevlogen pianist en inspirerende docent

Willem Brons nog altijd bevlogen pianist en inspirerende docent
Amstelkerk, 14 augustus 2018, Amsterdam
Masterclasses: Conservatorium van Amsterdam

Let op: Slotconcert deelnemers masterclass: 25/12, 15.00 uur, Amstelkerk Amsterdam!

Integriteit, ambachtelijkheid en bevlogenheid typeren het pianospel van Willem Brons (1937), die eind 2018 na ruim een halve eeuw afscheid nam als hoofdvakdocent aan het Conservatorium van Amsterdam. Maar als pianist is hij nog heel actief. Brons is niet alleen een vakman, hij is ook een voortreffelijk musicus. Steriele perfectie is misschien niet direct zijn sterkste troef, maar daar staat een grote rijkdom aan klankleuren, elastisch verende fraseringen, transparant uitgelijnde meerstemmigheid, zangerige samenklanken en nobele expressiviteit tegenover. Bij de interpretaties van Brons hangt alles met alles samen en heeft elke noot richting en betekenis. Zijn status als een van de meest respectabele pianisten van ons land deed hij 14 augustus eer aan in de Amstelkerk, waar hij zijn 24e Masterclass opende met een recital waarmee hij het zichzelf alles behalve gemakkelijk maakte. Met de wijsheid van een oude man en de energie van een jongeman, bewoog Brons zich uitgebalanceerd en genuanceerd door solowerken van Bach, Brahms, Schumann, Kees Olthuis en Liszt.

Daarbij riep hij zowel bewondering als ontroering op, want er zijn maar weinig pianisten in staat zichzelf tot op hoge leeftijd zó volledig in dienst van de muziek te stellen. En dat niet alleen door te spelen, maar ook door er over te schrijven. Want Brons verzorgt graag zelf de toelichtingen op zijn programma’s, waarin hij de luisteraar vriendelijk bij de hand neemt, met educatieve zinnen als ‘Frappant is hoe in de tweede helft van iedere dans via D groot gemoduleerd wordt naar de van nature meer melancholische toonsoort e klein. Dat is uiteraard een verrijking van de expressie…’ (over de vijfde Franse Suite in G. BWV 816 van J.S. Bach), ‘De schrijfwijze is weer uitgesproken orkestraal. Het klinkt als een nieuwe start. Opmerkelijk is de chromatiek…’ (over de 9e Variatie uit Variaties en fuga op een thema van Händel, op. 24 van Brahms), ‘Deze overwegend zo vocaal gedachte compositie behoort tot het ontroerendste wat Schumann ooit heeft geschreven. Het is zijn laatste voltooide compositie…’ ( over Gesänge der Frühe, op 133 van Schumann) of ‘Deze compositie verklankt zoals de titel al suggereert nostalgie, maar dat is slecht één aspect van het werk. Er zijn wel degelijk ook vitale momenten, die een onmiskenbare allure uitstralen’… (Over de Valse Triste van Kees Olthuis, die wegens ziekte helaas niet zelf bij het concert kon zijn). Het aardige is dat Brons al interpreterend ook exact laat horen, wat hij over de stukken schrijft, zelfs als het de ‘vertwijfelde desoriëntatie’ betreft die Liszt heeft verklankt in zijn Variaties op een motief uit Bachs 12e Cantate ‘Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen.’

Toewijding, nieuwsgierigheid (zowel pianotechnisch als muzikaal!) en het verlangen naar de waarachtige expressie van wat de componist bedoeld kan hebben, typeren de levenslange zoektocht van Brons naar de ultieme schoonheid van de muziek. Daar krijgt hij nooit genoeg van, omdat zijn bescheiden persoonlijkheid hem onophoudelijk influistert dat het immers altijd nog véél beter kan. En zo raakt iedereen die ooit deelnemer of toehoorder is geweest van zijn masterclasses, waar studenten uit de hele wereld op af komen (met name uit Japan en Rusland), in de ban van de humor, het aanstekelijke enthousiasme en de intelligentie waarmee hij samen met de studenten diep in de partituren duikt om al zingend, dansend, dirigerend, trommelend of passages mee spelend het beste uit de muziek, de leerling en de vleugel naar boven te halen. Gewetensvol en scherpzinnig, maar ook vol fantasie en passie.

‘Give accent without giving an accent’, zegt Brons tegen de Japanse Satomi, die Beethovens Sonate op. 53 speelt: ‘Als ik een schoolmeester was zou je denken dat ik gek was, en dat ben ik misschien ook. Maar toch is het waar.’ En dan speelt hij voor hoe je ‘een accent zonder accent’ in plaats van een doffe dreun bij wijze van accent kan spelen en Beethovens muziek komt direct in beweging. ‘Play forte without too much weight, otherwise it sounds too much as an etude.’ Om zijn woorden kracht bij te zetten drukt Brons zachtjes op de schouders van het meisje, die veel te gespannen zijn. ‘Relax en denk bij Beethoven aan blazers, strijkers en zangers. Of denk aan een heel orkest, want hij gebruikte de piano voor alles. ‘ Dan speelt de Russische Ilya Kondratiev, die al voor de 9e keer naar de masterclass van Brons is gekomen, virtuoos en met flair de Derde sonate van Prokofiev, maar er lijkt toch nog wat te ontbreken. Brons prikt door de professionele ongenaakbaarheid van de Rus heen met opmerkingen als ‘Don’t be the slave of the motorics. You must be the master of the motorics.’ Dat leidt zichtbaar tot gekrenkte trots, waarop Brons uitlegt :’Ik zeg het niet om je te bekritiseren, maar om je op weg te helpen.’ En dan licht hij allerlei details zo genuanceerd toe, dat de Rus zich gewonnen geeft en steeds muzikaler begint te spelen. Prokofiev gaat onder de leiding van Brons gaandeweg steeds meer als muziek klinken. De laatste leerling die ik meemaak, de eveneens Russische Sergey Sobolev, is uit een ander hout gesneden. Hij is dodelijk verlegen en speelt Beethovens Bagatellen op. 126 verfijnd en ingetogen, maar ook met veel gevoel en enigszins versluierde verbeeldingskracht. Maar elke aanwijzing die Brons geeft wordt door de ontvankelijk Rus onmiddellijk opgepakt. Er ontstaat als het ware een open ruimte waarin de noten kunnen opbloeien vanuit de stilte. Organisch ademende melodiefragmenten rijgen zich aaneen tot zingende meerstemmigheid. Beethoven klinkt magisch en Brons is tevreden.’

Wenneke Savenije

Concerten:

Slotconcert masterclass, 25 augustus, 15.00 uur, Amstelkerk Amsterdam.

Half november tot half december: concertreis door Japan

15 december: Kerstconcert, 15.00 uur, Kleine Zaal Concertgebouw, Amsterdam met o.a. Diabelli Variaties van Beethoven.

Zie verder:

http://www.willembrons.nl

Steun de Nieuwe Muze. Volg ons, like ons, of neem een abonnement!

You May Also Like

Pianist Nelson Goerner en Koninklijk Concertgebouw Orkest brengen levendige Prokofiev

Pianist Lukas Sternath: fenomenaal modern

Nederlands Kamerorkest redt volgedanste Idomeneo

Tsjaikovski’s Vijfde bij London Philharmonic ontbeert Russische ziel