Gehoord: 20 december 2024, De Waalse Kerk, Amsterdam. Voor programmering van vandaag en de komende dagen:www.winteravondenaandeamstel.nl

Door Wenneke Savenije

 

Van Hermitage naar H’art

Nog maar een jaar geleden veranderde de Hermitage Amsterdam ineens in H’art Museum. Aanleiding was de Russische aanval Oekraïne, die in de kunstwereld een anti-Russisch klimaat veroorzaakte en het museum ertoe bracht de banden met Rusland te verbreken. Dat had grote gevolgen voor de collectie, want tot op dat moment kon het museum putten uit de ruim 3 miljoen objecten tellende collectie van de Hermitage Sint Petersburg. Er moesten nieuwe banden worden gesmeed en daarin is het museum, dat nu samenwerkt met Centre Pompidou in Parijs, het British Museum in Londen en het Smithsonian American Art Museum in Washington, aardig geslaagd.

 

 

Wendingen

Maar de anti-Rusland houding had meer gevolgen. Zo kreeg de in Nederland wonende Russische sopraan Anna Azernikova in maart 2024 ineens te horen dat ze met haar Russisch georiënteerde kamermuziekfestival Winteravonden aan de Amstel, dat al elf succesvolle edities had beleefd in de voormalige Hermitage, niet langer welkom was vanwege de nieuwe pr-koers die het museum wilde gaan varen. Dat moet behoorlijk schrikken zijn geweest, want een kamermuziekfestival organiseren is sowieso al een heel gedoe en waar vind je zo snel betaalbare alternatieve locaties. Azernikova slaagde erin vier nieuwe locaties voor haar festival te vinden: Museum Het Schip, De Waalse Kerk, de Koningszaal Artis en de Uilenburgersjoel. Toepasselijk doopte ze de twaalfde editie van haar kamermuziekfestival ‘Wendingen.’

 

 

Sterke programmering

Haar programmering werd er niet minder om, sterker nog, in de twaalfde editie van Winteravonden aan de Amstel laat Azernikova vandaag in de Uilenburgersjoel de hele dag kritische geluiden horen over het Russische regiem. De dag begint er om 10.00 uur met Gevangen in Tandpasta, een uit de gevangenis gesmokkelde mobiele expositie van politiek gevangene Pavel Krisevitsj, die de hele dag vrij toegankelijk is. Nadat violiste Julija Hartig om 11.00 uur haar met een Edison bekroonde autobiografische programma Black Velvet heeft gespeeld, volgt om 14.00 uur verboden theater uit Rusland met Finist de Prachtvalk met Russische actrices en musici. Om 16.00 uur leidt anti-war feministe Lana Pylaeva er Brieven schrijven aan Russische gevangenen, om 17.00 uur wordt Jessica Gorters aangrijpende documentaire The Dmitriev Afair vertoond en om 21.00 uur sluit de geweldige Russisch-Nederlandse zangeres en actrice Ekaterina Leventhal de dag af met LEKS compagnie de protestdag af met de multimediaire theatervoorstelling Pierrot Lunaire 2.01. De politieke stellingname van Azernikova is duidelijk en dapper.

 

 

Inspirerend openingsconcert

Op 19 en 20 december waren er al concerten in Museum het Schip, maar het officiële openingsconcert vond gisteravond plaats in De Waalse Kerk, waar altijd een warme sfeer heerst en de muzikale programmering almaar beter wordt. De geweldige Duitse pianist Severin von Eckardstein, die bekend werd nadat hij in 2003 de Eerste Prijs won op het Koningin Elisabeth Concours, opende de avond met een glasheldere, genuanceerde en uiterst verfijnde lezing van Ravels Sonatine, waar bij de gul resonerende Bösendorfer Imperial allesbehalve Duits klonk. Von Eckardstein toverde stijlvol, intelligent en met Frans aandoend temperament en souplesse exquise klanken uit het instrument tevoorschijn, waardoor Ravel in al zijn frisheid en minutieuze nauwkeurigheid sterk tot de verbeelding sprak, nobel en puur, zonder de minste overdrijving.

 

 

Gouden duo

Het strekt Azernikova tot eer dat ze op het idee gekomen was om Von Eckardstein te koppelen aan celliste Ella van Poucke. Beide musici hadden nog niet eerder samengespeeld, maar ontpopten zich spontaan als een gouden duo. De romantische Cellosonate van Chopin werd met vaart, nuance en een onstuimige maar tegelijkertijd ingetogen expressie de kerk in geslingerd, waarbij Von Eckardstein zich profileerde als een onweerstaanbare energieke dynamo die de muziek in al haar facetten belichtte en gracieus voortstuwde, waarmee hij Van Poucke prikkelde om met ultieme concentratie en verfijnde nuances in klank, dynamiek en fraseringen op haar cello hetzelfde te doen. Beide musici wisten elkaar daadwerkelijk te inspireren, zodat Chopins Cellosonate het aanzien kreeg van een uiterst boeiende, fantasierijke en beschaafde muzikale dialoog tussen twee bevlogen musici. Het klonk prachtig.

 

 

Onbekendere Dvorak

Daarna volgde een kamermuziekwerk van Dvorak dat, zeker vergeleken met zijn even bekende als schitterende Pianokwintet, zelden wordt uitgevoerd: het Pianokwartet nr. 2 in Es, op. 87, waarvoor het duo Von Eckardstein en Van Poucke was aangevuld met violist Noé Inui en altviolist Daniel Palmizio, allebei meesters op hun instrument die in verschillende bezettingen regelmatig in Nederland optreden. Als er al iets op de gepassioneerde en gestroomlijnde uitvoering aan te merken was, dan misschien dat Dvoraks Pianokwartet nr. 2 het qua vorm en inhoud niet haalt bij de schoonheid van zijn Pianokwintet, terwijl het relatief onbekende stuk toch zeer de moeite van het beluisteren waard is.

 

 

Zelf liet Dvorak zijn vriend Alois Göbl in een brief van 10 augustus 1889 weten: ‘Wil je weten wat ik doe? Mijn hoofd zit er vol mee. Als men het maar meteen kon schrijven! Maar het heeft geen zin, ik moet langzaam gaan, alleen wat de hand aankan en de Heer God zal de rest ervan schenken. Nu heb ik alweer drie delen van een nieuw kwartet met piano helemaal klaar en de finale zal over enkele dagen klaar zijn. Het gaat onverwacht gemakkelijk en de melodieën komen massaal naar me toe. God zij dank!’ Met opnieuw Von Eckardstein als inspirerende muzikale ‘energieleverancier’, speelden ook  en Ella van Poucke het stuk vol overtuiging, gepassioneerd en zangerig, vrijmoedig en met dat ogenschijnlijke spontane ‘gemak’ waarmee Dvorak zijn Pianokwartet heeft geschreven.

Wenneke Savenije

 

Info & tickets:

Wendingen – Winteravonden aan de Amstel

19 t/m 22 december & 29 december op verschillende locaties in Amsterdam

https://www.winteravondenaandeamstel.nl