Camille Saint-Saëns – Études pour le piano opus 52 & 111
Camille Saint-Saëns (1835-1921) behoort tot de meest bekende onbekende componisten van de 19e eeuw. Net als in het geval van zijn Duitse generatiegenoot en vriend Max Bruch rekenen we tegenwoordig nog slechts enkele composities uit een aanzienlijk oeuvre tot het ijzeren repertoire. Overeenkomstig is ook de populariteit en het aanzien dat beide componisten bij hun leven genoten en de aanzienlijke leeftijd die ze bereikten.
Saint-Saëns was een geweldenaar op de toetsen. Historische opnamen die van hem zijn bewaard doen de luisteraar versteld staan van zijn op hoge leeftijd nog altijd watervlugge pianospel. Die opnamen komen onwillekeurig in mijn gedachten bij het doornemen van Bärenreiters Urtext editie van zijn Études pour le piano boeken I & II. Hoewel sommige virtuositeiten wel wat minder ingewikkeld te spelen zijn dan ze ogen of klinken, blijft dit pianomuziek voor de ‘happy few’. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat Bärenreiter Verlag ze uitgeeft als onderdeel van afzonderlijke Urtext-uitgaven die worden gebaseerd op de editie ‘Camille Saint-Saëns oeuvres instrumentales complètes’, die met financiële ondersteuning van onder anderen het Franse ministerie van Cultuur.
Het behoeft dus ook niet te verbazen dat het bijzonder uitgebreide voorwoord dat editeur Catherine Massip schrijft, allereerst in het Frans wordt afgedrukt en pas op opvolgende bladzijden ook in het Engels en Duits. Bij dit soort onbekende muziek is zo’n lijvige inleiding uitermate welkom. Het tekstkritisch commentaar wordt uitsluitend in het Engels afgedrukt, maar is al even secuur en geheel in lijn met een zorgvuldige, ook qua layout ruim opgezette Urtext.
De muziek zelf refereert aan de virtuositeit van Liszt, maar dan zonder het verhalende karakter. Dat wil niet zeggen dat het hier gaat om holle virtuositeit. Je proeft echter een afstandelijke mate van ‘l’art pour l’art’ – Frans gesoigneerd – dat zich eveneens uit in de fuga’s die de componist aan drie van de twaalf etudes toevoegt. Het meest op zijn gemak en openhartig is Saint-Saëns in caleidoscopische muziek met een veel humor. De Étude opus 52 nr.6 is bijvoorbeeld een ontzettend vermakelijk stuk muziek, dat het als toegift fantastisch zou doen.
Kortom, het mag misschien niet al goud zijn dat tussen deze etudes blinkt, maar er valt zeker het nodige te verzilveren.
Elger Niels
Études pour le piano Premier Livre opus 52
Bärenreiter Urtext BA 11854 ISMN 979-0-006-56706-7
Études pour le piano Deuxième Livre opus 111
Bärenreiter Urtext BA 11855 ISMN 979-0-006-57607-4
Geen etude weliswaar, maar wel een knap gesynchroniseerde film en 78 toeren opname van Saint-Saëns zelf aan de piano.
